Dat is ook geheel in de geest van hun stichter, Joannes Zwijsen (1794-1877), die bij zijn aantreden in Tilburg als pastoor enorm schrok van de armoede, het analfabetisme en de geestelijke verwaarlozing van de jeugd in de opkomende industriestad. Hij besefte hoe al deze dingen met elkaar samenhingen en formuleerde daar een christelijk antwoord op, met name in de vorm van onderwijs in armenscholen, voor kinderen die vanaf hun zesde jaar in stoffige textielfabrieken moesten gaan werken.

Hij wilde de textielbaronnen, waarmee hij een goede relatie ontwikkelde, ervan overtuigen dat aan de kinderarbeid een eind moest komen. Het verbieden van de Eerste Communie aan kinderen die niet naar school gingen, was misschien een onorthodoxe maatregel, maar wel een met een groot effect: de kinderarbeid nam erdoor af en het aantal leerlingen op de scholen steeg aanzienlijk.

In 1832 had Zwijsen al de congregatie van de Zusters van Liefde gesticht, die zich onverwacht snel ontwikkelde. Aangemoedigd door dat succes startte hij in 1844 ook een congregatie van broeders, de Fraters CMM. Opvallend: Zwijsen begon zijn onderwijscongregatie met een schoenmaker, een koperslager en een brouwersknecht, mannen die hij bij de trappisten in de leer deed.

Met deze twee religieuze gemeenschappen gaf Zwijsen een enorme impuls aan het onderwijs in de stad en de regio, want veel zusters en fraters konden leerkracht worden op de zo broodnodige volksscholen.

De bisschop van ‘s-Hertogenbosch ging in 1858 met de eerste constituties akkoord. De pauselijke goedkeuringen volgden in 1861 en in 1870. Ze werden herzien in 1927. De Fraters van Tilburg hebben uiteindelijk een van de invloedrijkste onderwijscongregaties in Nederland gevormd, met eigen kweekscholen en een drukkerij.

Ze trokken in 1885 naar de Nederlandse Antillen, in 1903 naar Suriname en in 1923 naar Indonesië om ook daar katholiek onderwijs te geven. In 1958 gingen de eerste fraters naar Kenia en Congo, in 1959 naar Zuidwest-Afrika (het latere Namibië) en in 1960 naar Brazilië.

Ter ondersteuning van deze missies werd ook een studiehuis in Cork (Ierland, 1958) geopend en later een in Californië (1963).

Alleen al in Noord-Brabant hadden de Fraters van Tilburg maar liefst 33 vestigingen:

• Boxtel, Huis van de H. Wilhelmus en Klooster in huize Jachtrust, Huize De la Salle;
• Cuijk, Broederhuis en Aloysiusgesticht;
• Deurne, Klooster Sint Willibrordus;
• Eindhoven, Fraterhuis O.L. Vrouw van Altijddurende Bijstand;
• Goirle, Fraterhuis H. Franciscus van Sales;
• Grave, Klooster Sint Henricus;
• Helmond, Ludovicusklooster (Mater Dei);
• ’s-Hertogenbosch, Fraterhuis (Papenhulst), Kweekschool O.L. Vrouw Zetel der Wijsheid, Huize Sint Leonardus van Veghel en Fraterhuis De Zoete Moeder;

• Loon op Zand, Fraterhuis Sint Eligiusklooster;
• Oisterwijk, Fraterhuis H. Herman Jozef;
• Oss, Instituut H. Nicolaas van Poppel en het Fraterklooster;
• Raamsdonksveer, Fraterhuis H. Theodorus;
• Reusel, Fraterhuis H. Cornelius en Fraterhuis Sint Cornelius;
• Sint-Michielsgestel, Fraterhuis De Ruwenberg en Huize Overberg, fraterhuis H. Joannes Bosco;
• Tilburg, Fraterhuis H. Dionysius-Saint Denis, Fraterhuis H. Antonius van Padua, Fraterhuis en Communiteit H. Stanislaus, Generalaat (Fraterhuis Joannes Zwijsen), Fraterhuis Petrus Donders, Fraterhuis H. Dionysius (Saint Denis), Huize Nazareth (Fraterhuis H. Familie), Fraterhuis H. Hart van Jezus en het Odulphuslyceum (Klooster Ave Maria);
• Udenhout, Klooster Sint Petrus;
• Vlijmen, Fraterhuis H. Franciscus Xaverius;
• Vught, Fraterhuis H. Joachim in Huize Steenwijk.

Maar ook in de rest van Nederland waren ze op veel plaatsen aanwezig. Buiten Nederland werkten de Fraters in Suriname, op de Antillen, in Zaïre, Kenia, Namibië, Brazilië en Californië.

Bronnen

• Jan Smits, Vademecum van religieuzen en hun kloosters in Noord-Brabant (Alphen a/d Maas 2010).
• Website Fraters van Tilburg

Rini de Groot stuurde ons het bijgaande knipsel met een foto van de maar liefst negen leden van de Tilburgse familie De Beer, die allemaal bij deze congregatie waren ingetreden. Dank je wel, Rini!