Het rijke roomse leven in brabant 1900-1970

Allerzielen: pesjonkelen

Rooms prentenboek

Daags na Allerheiligen, 2 november, werd Allerzielen gevierd: de gedenkdag voor de overledenen.

Bron: Prentenboek bij de eerste Katechismus
Bron: R.P. fr. H. Randag o.f.m. en br. Berthilo FIC, Prentenboek bij de eerste Katechismus, Maastricht / 's-Hertogenbosch 1949

Zoals gewoonlijk begon de dag met de kindermis van kwart voor 8. De priester droeg een zwart kazuifel, dus we wisten dan meteen wat voor dag het was. Na de mis gingen we naar huis om te ontbijten, maar op deze dag moest dat extra snel, want er wachtten zielen van overledenen om verlost te worden uit het vagevuur. Vóór schooltijd (9 uur) konden er nog wel ’n stuk of vijf worden gered. Als je slim was, had je ook op Allerheiligen al enkele verlossingen op je naam staan.

Hoe ging dat in z’n werk? Ik liep de kerk binnen en nam plaats op de achterste knielbank. Daar bad ik vijf Onzevaders en vijf Weesgegroeten, gevolgd door “Eer aan de Vader, de Zoon en de Heilige Geest zoals het was en nu en altijd, in alle eeuwigheid, Amen.” Ook kon er nog de bede “Dat zij mogen rusten in vrede, Amen!” aan worden toegevoegd. Zo verdiende ik één aflaat, voldoende om één ziel vanuit het vagevuur naar de hemel te sturen. Daarna liep ik de kerkdeur uit om meteen weer terug te keren, zodat dezelfde ceremonie kon plaatsvinden. Voordat ik het wist, stond er dus een hele rij wachtenden voor de poort van Sint-Petrus.

Daarna ging ik naar school, en onze meester vroeg dan meestal wie er zieltjes had verlost en zo ja, hoeveel. Hij hield op het schoolbord zelfs een klassement bij. Daarbij werd geen rekening gehouden met het feit dat sommige kinderen (onder wie mijn persoontje) vlakbij de kerk en de school woonden en anderen juist ver buiten het dorp…..

Deze ‘verlossingsceremonie’ werd ‘pesjonkelen’ genoemd, afgeleid van “Portiuncula”. Dit was een kerkje bij Assisi, daterend uit de 6e eeuw en bekend geworden door de heilige Franciscus.

Foto: Holger Motzkau, 2010 (wikimedia)
Foto: Holger Motzkau, 2010 (wikimedia, cc-by-sa-3.0)

Wie dit kerkje op 1 of 2 augustus bezocht, kon een volle aflaat verdienen. Daarbij telde elk bezoek mee, vandaar dus het telkens in- en uitgaan van de kerk. In de loop van de tijd gold de aflaat ook bij bezoek aan andere kerken van de broeders franciscanen, en tenslotte aan de eigen parochiekerk, tevens op de dag van Allerzielen.

Herinnering aan Allerzielen

Anoniem

Bij ons thuis kwam op Allerzielen altijd een schoenendoos vol met doodsprentjes tevoorschijn. Die werd dan midden op de tafel gezet en er werd het rozenhoedje gebeden. Dit noemde ze destijds: 'over het kistje bidden’.

Bron van deze herinnering

Ad Rooms, Het Rijke Roomse Leven : Herinneringen met weemoed en weerzin, Raamsdonksveer 2002-2006

6

Reacties (6)

Tiny de Kock zei op 1 november 2022 om 13:15 uur

O u,d leerling van het meisjespensionaat Schijndel .

Paul zei op 1 november 2022 om 14:24 uur

Wat leuk om te horen, Tiny! Bedoel je het internaat van de Zusters van Schijndel, Mater Christi? Wist je dat daarover een verhaal op onze website staat?

Luc zei op 21 november 2023 om 14:20 uur

MIJN OUDE MOEDER VAN 98 JAAR HAD INEENS OVER PESJONKELEN.maar haar uitleg van het woord schenkt haar ruim voldoening als ze deze tekst hoort. ZIJ HEEFT DAT OOK MEEGEMAAKT.het was wel werk voor kwezels.!!

Thijs de Leeuw zei op 28 november 2023 om 12:57 uur

Dag Luc, leuk dat u hier reageert. Dus ook naar aanleiding van uw moeders levendige herinneringen aan dit deel van het roomse leven van toen.

Lieve zei op 30 oktober 2024 om 17:33 uur

Ik deed dit ook met mijn oma een 20 jaar geleden nog en nu vandaag heb ik het nog een keer gedaan en ik moet zeggen dat het iets heeft... ik ging binnen met een overleden persoon in gedachten en bidden 10 onze vaders en dan overdacht ik mijn band met de overledene en vergaf ik indien ik nog iets negatief voelde bij die persoon en dan vroeg ik God om goed voor de overledene te zorgen en dat ik hoop dat ze rust en vrede hebben
Ik denk zelf als niet gelovige dat dit een ritueel kan zijn dat je zelf kan invullen

Thijs de Leeuw zei op 18 december 2024 om 14:38 uur

En dat is dan ook een mooie invulling zoals je hier beschrijft, Lieve. Dank nog voor het reageren. Dat het na zoveel jaren, eerst als iets gedeeld met je oma, dan nog zo'n betekenis heeft!

Reactie toevoegen

Je e-mailadres is privé en zal niet openbaar worden gemaakt.

Platte tekst

  • Geen HTML toegestaan.
  • Regels en alinea's worden automatisch gesplitst.
  • Web- en e-mailadressen worden automatisch naar links omgezet.