Ontstaan verering van relikwieën

Het rooms-katholieke christendom is eeuwenlang een religie met een sterk materiële component geweest. Vele gelovigen maakten onder andere gebruik van verschillende devotionalia om hun gebeden ‘juist’ uit te voeren en kracht bij te zetten. Relikwieën, overblijfselen van heiligen, hadden daar een bijzondere plaats in, omdat daar wonderdadige krachten aan toegekend werden. In hun grote, gouden schrijnen in kerken en kathedralen moesten zij gelovigen aanzetten tot devotie. In ruil daarvoor kon die gelovige dan een genezing of bijstand krijgen op voorspraak van de heilige.

Echtheidsverklaringen

Het is niet verwonderlijk dat in zo’n cultuur sommigen winst probeerden te maken, waardoor de scepsis over de authenticiteit van veel relikwieën toen ook op gang kwam. De kans is zeer klein dat Johannes de Doper zes hoofden had en toch maakten minstens zoveel kerken aanspraak op het ware hoofd van de heilige.

Een uitspraak van Johannes Calvijn, de kerkhervormer, over restanten van het kruis waar Jezus aan was genageld: als je alle fragmenten zou samenvoegen, krijg je een scheepslading vol. Dat geldt ook voor een wel heel opmerkelijk relikwie: de voorhuid van Jezus. Die was zo gewild dat er in de middeleeuwen tot wel 18 exemplaren in omloop waren.

Daarom werden er ‘echtheidsverklaringen’ ingevoerd, ondertekend door de verantwoordelijke prelaat, een voorwaarde voor publieke verering van ‘heiligen’. De plaatsing van een relikwie werd in de echtheidsverklaring omschreven als:

"plaatsen in een |metalen| reliekschrijn van |ronde| vorm met een cirkel en kristal versierd aan de voorkant; weke reliekschrijn, goed ingepakt en naar behoren vastgebonden met zijden draad, verzegelden we met Ons Zegel in Spaanse was van een rode kleur."

Relikwieën in het vroegere bezit van de Redemptoristinnen te Sambeek

In de sacristie van het Kloosterhuis ligt een onbeschadigde altaarsteen met vijf kruisjes uit een vroeger altaar. Zeer waarschijnlijk zijn daar nog relikwieën in aanwezig. Waarom de zusters zoveel relikwieën hadden is niet bekend. Soms werden ze als geschenk aangeboden.

Zo was er een bisschop Redemptorist mgr. Wulfingh die een Surinaamse relikwieënkast met 83 relikwiecilinders, gegroepeerd in de vorm van een kruis met stralen, aan de zusters schonk. In een cilindrische schrijn konden meerdere relikwieën aanwezig zijn. In deze schrijntjes die beschreven zijn, zitten waarschijnlijk zo’n 150-200 relikwieën van diverse heiligen.

Hij had een band met de zusters in Sambeek omdat zijn zus, zuster Maria Clementina in dit klooster vertoefde en in 1905 toen zij haar 40-jarige professie vierde, kreeg ze als cadeau deze relikwieënkast in de vorm van een kruis. Zij was de initiatiefneemster en mogelijk de (financieel) weldoenster voor de bouw van de Sambeekse kapel in 1892.

Relikwieën van de heiligen en stichters van de orde

Natuurlijk kan het niet ontbreken aan relikwieën van missionarissen van de Redemptoristen die heilig of zalig zijn verklaard zoals Gerardus Majella, Peerke Donders en Clemens Hofbauer, evenals de mannelijke stichter van de Redemptoristen Alfonsus de Liguori en de stichteres van de Redemptoristinnen: Maria Celementine Crostorosa.

Zo zijn er ongeveer 300-400 relikwieën van de Sambeekse communiteit die in St. Agatha bewaard worden in diverse relikwieënkastjes.