Het rijke roomse leven in brabant 1900-1970
Rooms prentenboek

Op ’n keer – het was nog vóór mijn eerste communie - liep ik met mijn oudste zus mee naar de communiebank en keek ik daar af wat de anderen deden. Toen ik ook een hostie kreeg, viel dat tegen, want de hostie bleek plakkerig te zijn en helemaal niet lekker.

Bron: Prentenboek bij de eerste Katechismus

Ik spuugde hem uit op de jas van mijn zusje en de priester haastte zich om het restant van de hostie bijeen te vegen. Later begreep ik dat hij het moest deponeren op een plekje dat “heilig putje” werd genoemd, in een vertrekje dat grensde aan de sacristie.

Na mijn eerste communie accepteerde ik de niet zo prettige smaaksensatie van de hostie als iets onontkoombaars, iets wat erbij hoorde. Gelukkig veranderde de samenstelling van de hosties in de loop van de jaren ’60 wel enigszins.

Foto: Carolus, 2006 (Wikimedia)

Herinneringen aan de hostie

A. Verstraten-Lammens

Tegen een van de jongens die zijn communie moest doen, had iemand gezegd dat als je op de hostie zou bijten, dat je dan Jezus beet. Die schrok daar zo van dat hij zijn communie niet meer durfde te doen.

J. Neelen uit Stampersgat

'Tijdens een zondagse mis in een volle kerk ging pastoor De Wit de communie uitreiken. Hij kwam de trapjes van het altaar af en bijna beneden struikelde hij en viel pardoes met kelk en hosties tegen mij aan. De kelk viel uit zijn handen. Alle hosties lagen op de grond. Ik stond op en hielp de pastoor overeind en ging vervolgens weer op mijn knieën zitten. De pastoor moest zelf alles oprapen, want er mocht niemand aan de hosties komen. Tijdens het uitreiken van de communie werd ik opeens op mijn schouder getikt. Het was de schoolmeester. Hij zei dat ik moest blijven zitten, want er zat een hostie aan mijn schoenen geplakt en ik mocht mij niet bewegen. Toen moest die arme pastoor nog een keer op zijn knieën, om de hostie van mijn schoen te halen. Dit voorval is mij altijd bij gebleven.

Bron van deze herinneringen

Ad Rooms, Het Rijke Roomse Leven: Herinneringen met weemoed en weerzin, Raamsdonksveer 2002-2006

Illustraties

Communie (Bron: R.P. fr. H. Randag o.f.m. en br. Berthilo FIC, Prentenboek bij de eerste Katechismus, Maastricht / 's-Hertogenbosch 1949)

Kelk en hosties (foto: Carolus, 2006. Bron: Wikimedia. Creative Commons Attribution-Share Alike 2.5 Generic)

10

Reacties (10)

Jeroen van Dijk zei op 4 oktober 2018 om 20:07 uur

Uit bovenstaande verhalen blijkt dat een goede voorbereiding op de eerste H. Communie bitter noodzakelijkis.
Ik veronderstel dat menig ouder toestaat dat hun kind al voor de eerste H.Communie de hostie ontvangt.
Dan kan het dus gebeuren dat oneerbiedig met de hostie omgesprongen wordt.
Ik zat bij de fraters van Tilburg op school en die besteedden veel aandacht aan de voorbereiding op de H. Communie.
We vroegen de Frater het "hempt van zijn lijf".
Wat doe je als je kort na de Communie moet overgeven.
Antw: het hele boeltje in het vuur gooien en verbranden.
En als je perongeluk toch niet nuchter was?
Antw: Het bij de volgende biecht biechten.
En aanraken met je vingers of erop kouwen?
Over de attributen op het altaar werd uitgebreid ingegaan.
De Pateen dient ertoe eventuele kruimels van de hostie op te vangen. Die kruimels werden zorgvuldig in de kelk met het bloed
gedeponeerd.
Er was ook nog een klein gouden lepeltje om wat water bij het bloed te doen als herinnering aan Jezus bij wie op het kruis slechts water uit de wond in zijn zij kwam.
Het Kelkdoekje om na het nuttigen van het bloed van Christus en na het spoelen met water, de kelk intensief droog te wrijven.
De kelk mocht alléén door "gewijde" handen aangeraakt worden, maar ambtshalver ook de koster, na de mis.
Maar wat te doen om de altaardoeken te wassen?
Dat gebeurde in de Sakrestie en het waswater ging in het Heilig
putje.
Dat heilig putje zat niet op het riool aangesloten maar op het zand der aarde.
Als een kelk aan de eredienst onttrokken moest worden dan werd ie uit elkaar geschroefd om de consacratie op te heffen.
Meisjes mochten niet op het priesterkoor komen en al helemaal niet met de kelk rondsjouwen zoals dat tegenwoordig heel gewoon is.
Ook de wijn die gebruikt werd voor de Consacratie was aan stenge voorschriften onderhevig.
Moest 100 % "natuur" zijn, dus géén toegevoegde suiker bevatten.
De leverancier moest door de Bisschop goedgekeurd zijn.
De fles was versloten met een capsule waarop Petrus zijn sleutel
afgebeeld stond met het wapen van het Vaticaan.
Of ik misdienaar geweest ben? neen.
Maar ik heb wél "misdienaarskniën" overgehouden van het uuren lang knielen op knielbankje.
De goede Katholiek is te kennen aan een bult nét onder de knieschijf. Zonder die bult géén toegang tot de hemel.

Marilou NillesenBHIC zei op 6 oktober 2018 om 21:09 uur

Dank Jeroen, voor deze bijdrage. Uit alles blijkt dat alle 'protocollen' rond de eerste communie diepe indruk hebben gemaakt.

Bijzonder om dit op deze manier terug te lezen, net zoals je vertelt over de andere sporen die het kerkbezoek bij je hebben achtergelaten. Dank daarvoor.

Ton van Riet, Gemert zei op 21 december 2018 om 14:16 uur

Inderdaad een mooi verhaal, Jeroen. Ik heb nog eens gekeken, maar die bult heb ik helaas niet. Mijn herinnering komt neer op het feit, dat als de communie uitgereikt werd, je 'n keer op en neer kon lopen en dat het dan ook snel het einde was van de mis. Een leuke herinnering heb ik wel.
Pater van Groenewoud, godsdienstleraar aan de kweekschool in Nijmegen,
vertelde ons. Ergens in Nederland hadden de nonnen een hostiebakkerij.
Ze kregen daar het vrome idee om Maria-hosties te bakken. Een kerkelijk
soort feminisme dus. Dat werd natuurlijk van "hogehand"al snel verboden.
Voor je het weet; een nieuw schisma. Pater van Groenewoud vond het
wel ammusant. Zo was hij.
Vragen? Kritische vragen had ik genoeg in voorraad. Ik was een nieuwsgierig
jongentje, en nog. Je kreeg vaak een onbevredigend antwoord. Ze hadden er dan ook tweeduizend jaar de tijd voor gehad. Als het blijkbaar te moeilijk werd, was het: "Dat is een geheim van ons heilig geloof" of "Je moet maar veel bidden". Veel vragen kan ook een negatieve indruk achterlaten. (Is dat een toekomstige afvallige?)
Alle wat mensen beweegt is interessant, maar vaak onbegrijpelijk.

Rini de Groot zei op 21 december 2018 om 23:49 uur

De ene zei je mag niet op de hostie bijten het is het lichaam van Christus, de andere het is het brood dus wel.
M'n broer Broeder missionaris in Congo vertelde dat men daar zuinig met de miswijn omging een druppel was genoeg.
Een vertelsel: onder de H. Mis vroeg een ongelovig jongentje aan zijn kameraadje hoe lang het toneel nog duurde waarop hij antwoorde de heer is bezig met de afwas.
Hoe kinderen er mee opgingen lees je bij: 'Het petje van Appie.'

Hilde JansmaBHIC zei op 2 januari 2019 om 10:49 uur

Mooi om te lezen dat iedereen dit kerkelijk fenomeen anders ervaren heeft. De serieuze belevenis van Jeroen is zo anders dan die van de grappen makende kinderen waar Rini over verteld en de vooral niet teveel vragen belevenis van Ton. Allen bedankt voor de leuke en interessante reacties!

Willem Degens zei op 10 maart 2022 om 16:59 uur

Als misdienaar had ik overal het beste zicht op al de rituelen en heilige sacramenten. Bij de uitreiking van de communie weigerde ik die hostie altijd. In de sacristie bleven daarover vragen natuurlijk onvermijdelijk. Totale verwarring onder alle aanwezigen, die die vraag ook wel eens beantwoord wilden horen, toen ik onmiddellijk antwoordde dat op iedere hostie het spuug van al de voorgangers zat. Onbegrijpelijk dat daar tot dan toe onze theologen met hun boven gemiddelde IQ daar kennelijk nog nooit zinnig over hadden nagedacht. In de grieptijd na de communie met het spuug van de halve gemeenschap griep verzekerd.
Later werd de uitreiking op de rechter hand ingevoerd terwijl er tussendoor nog steeds van die traditie getrouwe schapen hun spuugtong uitsteken om het lichaam van Christus tot zich te nemen en zichtbaar onvermijdelijk de hand van de celebrant te bevochtigen met spuug. Ook weer kennelijk te ingewikkeld en té 'out the box gedacht' van de prekende celebrator om in enkele preken vooraf van deze nieuwe hygiënische rituele verplichte vernieuwingen de goegemeente op hun religieuze harten te drukken geen tongen meer uit te steken. Om elkaar niet te besmetten met God weet wat nog meer ziektes, behalve zeker de griep. Datzelfde probleem doet zich voor bij het drinken van het bloed van Christus en het spuug van al de gebruikmakende gelovigen. Ik beschouw eeuwen deze smerige wijze van het vieren van het laatste avondmaal van de RKK als oliedom zelfingenomen bewustzijnsvernauwing. Simpele herders hoe die met hun schapen omgaan en gingen.

Thijs de LeeuwBHIC zei op 14 maart 2022 om 07:31 uur

Dank voor deze bijdrage Willem (zo had ik het althans nog niet bekeken!) en goed om weer van je te horen. Zo te lezen bracht het niet meteen verandering in de gang van zaken, maar gelukkig was er de ruimte om je punt te maken en ernaar te handelen. Wel benieuwd of je ook daadwerkelijk zag, dat de griep zich snel verspreidde hierdoor (moeilijk na te gaan, maar toch).

willem degens zei op 14 maart 2022 om 12:14 uur

Dag Thijs,
nee dat heb ik ook niet betrouwbaar kunnen vaststellen, echter al of niet onmiddellijk griep verhogend, ik blijf en bleef het achterlijk vinden dat die seminarie celebranten met hun gymnasium minimum aan denkvermogen dat jaar in decennia uit niet konden begrijpen en of over het hoofd zagen en nog zien hoe kletsnat hun wijsvinger en gedeeltelijk de duim van het spuug waren na de uitreiking van dat, "Doe dit tot mij gedachtenis op die manier." Nonnetjes maakten die hostie en verdienden daar wsl een deel onderhoud van hun kloosters mee en hun zondagse toetje na hun diner. Nu zijn er nog steeds tonguitstekers die tussen de hand uitstekers 'probleemloos' mogen ontvangen. Een religie die op zo'n cruciaal praktisch punt zo stug zich traditioneel blind voor de werkelijkheid blijft opstellen, ondanks iedere minimale basis van hygiëne en een beetje gezond verstand .
Met een godsvruchtige vriendin uit Tasmanië die tevens mijn gast is, ben ik gister mee geweest naar de studentenkerk van Nijmegen. Daar zag ik een zich ultra jeugdig voordoende priester celebrant die onveranderd ondanks de coronatijd door ging met de uitgestoken tongen te belonen met een natte spuug hostie. Ik was blij dat ik als agnost mij totaal niet meer verbonden voel met de RKK rituelen en de zwakzinnigheid daar omheen.
Om nog maar niet te speken over de RKK alfa prelaat (in ruste?) zijn: " Wir haben es nicht gewußt!" Wie nog vertrouwen in dat instituut heeft, heeft dat ook in Poetin.

willem degens zei op 14 maart 2022 om 12:28 uur

https://purewomanhood.nl/eucharistie/

..................en zie hier de wijsvinger en de simpele celebrant....

Ton van Riet, Gemert. zei op 14 maart 2022 om 15:05 uur

"Lichaam van Christus". Iedereen die te communie gaat is dus ook een kannibaal.
Ik ben het volledig met Willem Degens eens. Het is vroeger al eens bij me opgekomen dat besmettingen met TBC zo ook makkelijk overgedragen werden. Het hele irrationele gedoe is te gek voor woorden.

Reactie toevoegen

Je e-mailadres is privé en zal niet openbaar worden gemaakt.

Platte tekst

  • Geen HTML toegestaan.
  • Regels en alinea's worden automatisch gesplitst.
  • Web- en e-mailadressen worden automatisch naar links omgezet.