Het rijke roomse leven in brabant 1900-1970

De vier evangelisten: onder je voet of boven je hoofd?

Rooms prentenboek

Afbeeldingen van Bijbelse figuren zijn immer terug te vinden in rooms-katholieke kerkgebouwen. Ook symbolische afbeeldingen van de vier evangelisten komen voor. Die afbeeldingen zijn er in verschillende vormen. Dit verhaal beperkt zich tot twee vormen. Eén op vloerniveau en één op nokniveau in een kerk.

Op vier tegels (foto: Willem Kruf)
Op vier tegels (foto: Willem Kruf)


De symbolische beeltenis van de vier evangelisten

Naast hun naam kennen de vier evangelisten een symbolische beeltenis. Dit zijn voor Mattheus een gevleugelde mens of engel, voor Markus een gevleugelde leeuw, voor Lukas een gevleugelde stier of os en voor Johannes de gevleugelde adelaar of arend.

De beeltenissen op laag niveau

Eind 19e, begin 20e eeuw leverde de nog steeds bekende fabrikant Villeroy & Boch uit Metternich tegels voor de vloeren van kerken. Wat betreft de evangelisten worden deze tegels geleverd in een set van vier met op iedere tegel de beeltenis van een evangelist.

De Gertrudiskapel (bron: Wikimedia Commons; CC BY-SA 4.0)
De Gertrudiskapel (bron: Wikimedia Commons; CC BY-SA 4.0)


De beschreven beeltenis per evangelist is duidelijk herkenbaar.

De tegels worden met elkaar verbonden door een blauwe tak met twee doornen die een kroon vormen. Naast de doornentak ziet men de Heilige Geest met daartussen een lelie.

Op 36 tegels (foto: Willem Kruf)
Op 36 tegels (foto: Willem Kruf)


Tussen de sets van vier vloertegels is een grotere weergave gelegd van 36 tegels. De fraai gekleurde weergave bevat de namen en symbolen van de vier evangelisten. De tegels lagen voorheen in de Heilige Maagdkerk te Bergen op Zoom en liggen nu in en voor de Gertrudiskapel aan de Scheldelaan in die stad.    

De beeltenissen op hoog niveau

In de Basiliek H. Nicolaas (foto: Willem Kruf, 2021)
In de Basiliek H. Nicolaas (foto: Willem Kruf, 2021)


Een fraaiere plaats krijgen de namen en beeltenissen van de vier evangelisten in Amsterdam. De plaats is een koepel van de Basiliek van de Heilige Nicolaas te Amsterdam. Rond de grote koepeltoren boven de viering, plaats waar schip, transept en priesterkoor samenkomen, van de kerk zijn de vier evangelisten als persoon met hun naam en symbolische beeltenis geschilderd.

De H. Nicolaaskerk in Amsterdam, c. 1900 (bron: Wikimedia Commons; publiek domein)
De H. Nicolaaskerk in Amsterdam, c. 1900 (bron: Wikimedia Commons; publiek domein)


Een uitgebreidere beschrijving van de tegels uit de R.K.-parochiekerk de Heilige Maagd - en nu dus in de Gertrudiskapel - vind je op de website van de Stichting Gertrudiskapel.

2

Reacties (2)

Marilou NillesenBHIC zei op 28 september 2021 om 12:28 uur

Wetenswaardig verhaal, Willem. Voortaan goed naar boven en naar beneden kijken in een kerk dus ;)

Hans Jordans zei op 8 december 2022 om 12:31 uur

Nog een leuk weetje voor de Gertrudiskapel...de torenspits ( zie foto) is de oude torenspits van de Martelaren van Gorkum kerk in Bergen op Zoom, die in 1987 is gesloopt

Reactie toevoegen

Je e-mailadres is privé en zal niet openbaar worden gemaakt.

Platte tekst

  • Geen HTML toegestaan.
  • Regels en alinea's worden automatisch gesplitst.
  • Web- en e-mailadressen worden automatisch naar links omgezet.