Pater augustijn Gregorius van Etten

Cor Kerstens

vertelde op 14 september 2022 om 13:26 uur

Etten-Leur kende in het verleden veel bijzondere zonen. Een van hen was pater Gregorius van Etten. Hij bracht het tot procurator generalis van de orde der Augustijnen in Rome. De op een na hoogste functie binnen de orde.

Ferdinandus Johannes Petrus van Etten werd op 7 januari 1830 in Etten-Leur geboren. Zijn ouders waren notaris Johannes Antonius van Etten en Petronilla Catharina van Gils.

Het geboortehuis van pater Gregorius van Etten stond op de hoek van de Bisschopsmolenstraat en de Roosendaalseweg. Het werd in 1877 door notaris Van de Ven grondig verbouwd. Op 10 mei 1940 werd het door de Duitsers gebombardeerd waarbij notaris Peters en zijn vrouw om het leven kwamen. Eind jaren '60 van de vorige eeuw is het voor de verbreding van Rijksweg 58, die toen nog dwars door het dorp liep, gesloopt.

Het geboortehuis van pater Gregorius van Etten (Oude ansichtkaart)

Opleiding en werkzaamheden als kapelaan en pastoor

Na de lagere school ging hij naar de school van de Broeders van het instituut St. Louis in Oudenbosch. Hoewel hij een bewonderaar van de Jezuïeten was, is hij niet in deze orde ingetreden. Hij ging naar het seminarie in Warmond en werd in 1856 hij tot priester gewijd. Hij begon in 1860 als kapelaan in de Nicolaaskerk in Amsterdam.

Na kortstondig als kapelaan in Wassenaar en Delft werkzaam te zijn geweest, werd hij in 1862 benoemd tot pastoor op het eiland Wieringen. Om een kerk in deze parochie te kunnen bouwen, collecteerde hij in het hele bisdom. Toen hij voldoende geld bij elkaar had, werd hij overgeplaatst naar Wormer en werd de bouw van de kerk uitgevoerd door zijn opvolger. Hier in Wormer kon hij wel een kerk bouwen en legde er ook een kerkhof aan. Voor zijn laatste pastorale werk werd hij in 1879 benoemd tot pastoor in Delfshaven, waar hij een jongens- en meisjesschool stichtte.

Bij de Augustijnen

In 1888 trad hij in de orde van de Augustijnen te Utrecht en nam de naam van pater Gregorius aan. Het duurde niet lang voor hij geroepen werd belangrijke posten binnen de orde uit te oefenen. Zo werd hij op 8 maart 1891 tot prior van het St. Monicaklooster in Utrecht gekozen.

Tussen 1898 en 1901 bekleedde hij de op een na hoogste post binnen de orde van de Augustijnen toen hij benoemd werd tot procurator generalis in Rome.

Om gezondheidsredenen stelde hij zich in 1901 niet meer herkiesbaar. Hij keerde terug naar Utrecht, waar hij weer werd aangesteld als prior van het St. Monicaklooster en professor in de Heilige Schrift. In 1906 vierde hij daar zijn 50-jarig priesterjubileum.

Veelschrijver

Zijn drukke bestuurlijke taken weerhielden hem er niet van vele publicaties het daglicht te doen zien. Het zijn er te veel om hier te noemen, vandaar een kleine selectie van zijn pennenvruchten:

Leven van onzen Goddelijken Verlosser Jezus Christus (6 dln. 1872—’77); Het Leven van den H. Willibrord (1880); Palestina, Het land der twaalf stammen (2 dln. 1884—’86); Beknopte Geschiedenis van het Oude Verbond (1888); Leven van de H. Monika (1889); Geschiedenis der Kerk gedurende de eerste eeuw (2 dln. 1890—’91); Compendium privilegiorum regularium Ord. Erem. S. Augustini (Rome 1900).

Titelpagina Leven van de Heilige Monika door F.J.P.G. van Etten

Een bijzondere titelpagina staat in het boek Leven van de Heilige Monika door F.J.P.G. van Etten. Het boek bevindt zich in de Koninklijke Bibliotheek.

Op deze pagina staat de volgende handgeschreven verklaring van de uitgever en de drukker: De ondergetekenden verklaren, de eerste ondergetekende wonende te Utrecht, dat het werk door haar is uitgegeven den 18 juni 1889 en de laatste ondergetekende dat dit werk op zijne te Nijmegen gevestigde drukkerij is gedrukt, Utrecht/ Nijmegen, 19 juni 1889, Was getekend etc.

Verder staat vermeld dat deze verklaring is geregistreerd op het kantoor geregistreerde acten te Utrecht. De registratiekosten bedroegen f. 1,20.

Overlijden

Pater Gregorius van Etten overleed op 10 september 1909 in het St. Monicaklooster te Utrecht. Hij werd 14 september 1909 bijgezet in de grafkelder van de priesters op het kerkhof aldaar.

Bronnen

Nieuw Nederlandsch biografisch woordenboek. Deel 4. P.J. Blok en P.C. Molhuysen, 1918
Nederlands bidprentjes archief
West-Brabants Archief

Meer verhalen

Reacties (2)

G.A.M.Strijards (Gerardus) zei op 30 september 2022 om 13:17 uur

Het handgeschreven bijschrift op deze titelpagina was gericht tot uitgever en drukker van dit geschiedkundig kerkelijk geschrift van deze pater Augustijn. Zij moesten dat bijschrift vermelden in de colofon van de tweede druk, omdat een nieuw Wetboek van Strafrecht was gaan gelden sedert 1887 in Nederland. Dat Wetboek gunde een bijzondere vervolgingsuitsluitingsgrond aan uitgever en drukker. Zij konden niet vervolgd worden als hun namen, adres en ondernemingsvorm precies was aangeduid in het colofon. Vóór die tijd gold het Napoleontisch Wetboek van Strafrecht, de Code Pénal, en dat beschouwde de drukker en de uitgever als noodzakelijke deelnemers aan een drukpersdelict gericht tegen de veiligheid van de staat. Aldus werd de vrijheid van meningsuiting door de drukpers aanmerkelijk beperkt. Dat was ook uitdrukkelijk de bedoeling van de minister van Justitie Fouché van Keizer Napoleon I. Hij beschouwde rooms-katholieke boeken per definitie als staatsgevaarlijk: de Keizer stond op voet van oorlog met de Paus Pius VII die hij ook gegijzeld had gehouden omdat deze kerkvorst niet akkoord was met de zalving van Napoleon als Keizer. Willem I moest evenmin iets van katholieken hebben, maar was verdraagzamer. In 1870 werd een nieuw strafwetboek gemaakt en dat voorzag in deze gevallen in de artikelen 53 en 54 in aparte vervolgingsuitsluitingsgronden in het Algemeen Deel dat de principes van de strafrechtelijke aansprakelijkheid definieerde bij deelneming. Nederland was destijds nog erg antipapistisch.

Cor Kerstens zei op 1 oktober 2022 om 13:46 uur

Beste Gerardus, Interessant om dit te weten. Bij het onderzoek en schrijven van dit artikel kon ik er niet achterkomen waarom de geregistreerde handgeschreven tekst op de titelpagina van dit boek was vermeld. Bedankt, Cor Kerstens, auteur.