Geboorte en opleiding

Arnoldus van Arendonk werd in 1754 op de Leur in de gemeente Etten en Leur geboren. Zijn ouders waren Theodorus van Arendonk en Adriana Ooninckx. Hij bracht zijn jeugd door op de Leur en zal zoals de meeste kinderen in dit dorp lager onderwijs hebben genoten op de gemeentelijke lagere school, die stond ter hoogte van de hoek Korte Brugstraat/Van Bergen plein. Na de lagere school ging hij naar het bisschoppelijk seminarie.

Kapelaan

Op 18 december 1779 werd hij tot priester gewijd. Hij begon als kapelaan in het Belgische Boom. In 1783 werd hij benoemd tot kapelaan in Terheijden. Dit zeer tegen de zin van pastoor Leonardus Leenaerts. Hij weigerde zijn assistent in zijn woning te ontvangen. Leenaerts vond hem een te zwak figuur voor zijn parochie. Van Arendonk had een handicap, hij was namelijk mank, en de pastoor was bang dat de parochianen de spot met hem zouden houden. Van Arendonk hield het in Terheijden tot 1785 vol, waarna hij naar Rijsbergen werd overgeplaatst.

In 1787 werd hij benoemd tot kapelaan der Roomsche gezinde gemeente te Etten.

In een verklaring uit 1798, medeondertekend door Cornelis de Bruijn, de eerste pastoor van de Leurse parochie St. Franciscus de Sales, verklaarde Van Arendonk dat hij in 1787 in Etten benoemd was door het Stift en Kapittel van Thorn en een jaarlijks traktement van 300 gulden ontvangen had. Twaalf jaar zou hij de parochie van Etten dienen.

Pastoor in Princenhage

Ook na zijn benoeming in 1799 als pastoor in Princenhage keert Arnoldus nog regelmatig naar zijn geboortedorp Leur terug voor familiebezoek. Zo is hij op 20 maart 1815 als doopgetuige aanwezig bij de doop van zijn achterneefje, de later in Chicago (VS) beroemd geworden pater Arnold Damen. Met diens vader, zijn neef de aannemer Joannes Damen, die in het huis op de Korte Brugstraat 44/46 woonde, onderhield hij nauwe banden.

In 1799 werd Arnoldus van Arendonk benoemd tot pastoor van de H. Martinusparochie in Princenhage. De eerste jaren droeg hij de mis op in de schuurkerk. Zoals in veel plaatsen hadden ook de katholieken van Princenhage aan het einde van de Tachtigjarige Oorlog hun kerk aan de protestanten moeten afstaan. Met de komst van de Fransen, in 1795, kregen in de meeste plaatsen de katholieken hun kerk terug.

Het duurde nog tot 1800 voordat de parochie in Princenhage de St. Martinuskerk terugkreeg. Nadat de kerk was opgeknapt en het interieur was ingericht, kon pastoor Van Arendonk op 13 september 1801 voor het eerst weer een Heilige Mis in de kerk opdragen. Als herinnering aan deze gebeurtenis, bevindt zich een gebrandschilderd raam in de kerk.

Nu het katholieke geloof weer openlijk toegestaan werd, kon de wederopbouw van de parochie beginnen. Pastoor van Arendonk heeft een belangrijke bijdrage geleverd aan het beheer van de parochie. Hij stelde reglementen op, voor de koster 17 juni 1820, voor de lijkbidder en lijkbezorger 16 september 1822 en voor de begrafenissen op 18 september 1822. Na 27 jaar moest Arnoldus van Arendonk zijn functie als pastoor in 1826 door ziekte neerleggen. Tot zijn dood bleef hij in de oude pastorie in Heilaarstraat wonen.

Erfenis

Pastoor Arnoldus van Arendonk overleed op 29 mei 1831 in Princenhage op 77-jarige leeftijd. Hij had zijn neef op de Leur, Joannes Damen, benoemd tot executeur testamentair, die ook de begrafenis en uitvaart moest regelen. De pastoor was niet onbemiddeld. In zijn testament stond dat hij samen met zijn neef Joannes Damen een huis op de Leur bezat dat ze gekocht hadden uit het faillissement van Willem Bastiaan Vissers. Ook de oude pastorie in de Heilaarstraat in Princenhage waar hij tot zijn dood woonde, was zijn eigendom. Deze werd door zijn erfgenamen op 25 juli 1831 openbaar verkocht en bracht 2.420 gulden op. De pastoor had zijn schaapjes goed op het droge en de zeven erfgenamen (neven en nichten) waren er  goed mee.

Bronnen

G.C.A. Juten, De parochiën in het Bisdom Breda, 1935
Helma Raaijmakers e.a., 750 jaar geloofsgemeenschap H. Martinus, Princenhage, juni 2011
Stadsarchief Breda, genealogische gegevens en notariële akten
West-Brabants Archief, Bergen op Zoom, Archief St. Franciscus de Salesparochie, notariële akten, genealogische gegevens.