Het rijke roomse leven in brabant 1900-1970

Klooster Nazareth in Gemert

Kloosters

De Franciscanessen van Oirschot vestigden zich in 1848 in Huize Borret, de ouderlijke woning van staatsraad en provinciegouverneur Anton Borret. Het huis, dat al in de vijftiende eeuw bekend stond als het Goed Kieboom, stond op een terrein aan het Binderseind. Sindsdien had het vele eigenaren.

Foto: BHIC / Frans van de Pol, 2015Het komt in de rijke geschiedenis voor als Huize van der Sluise, Huize van Houtert, Huize Cox en Huize de la Court.

 In 1847 stond het op naam van de weduwe Theodorus Borret Rentmeester, die het op 4 oktober 1847 verkocht aan de congregatie. Toen de zusters het huis, nu klooster Nazareth, betrokken was men nog met de bouwkundige aanpassingen bezig.

De oudste delen van het klooster dateren van 1851, toen begon men met een nieuwbouw en een schoolgebouw.

In 1857 verving men een voorlopige kapel op de verdieping door een sobere kapel. In 1880 volgde de refter en een jaar later het rectoraat. Er werden restauraties uitgevoerd in 1884, in 1908 bouwde men aansluitend aan de kapel een nieuwe vleugel. Architect A. Pijnenburg uit ‘s-Hertogenbosch breidde de scholen in 1915 uit met een hoog gebouw.

Foto: BHIC / Frans van de Pol, 2015 Toen de wijkverpleging in Gemert een probleem werd, vroeg men de zusters franciscanessen de zorg op zich te nemen. Zij konden dit werk echter niet verenigen met hun semicontemplatieve instelling. Men vond de Weense Zusters bereid in de verpleging te werken. Nadat deze zusters vier keer op een ander adres moesten worden ondergebracht slaagde kapelaan J. Sicking er in mei 1920 in huisvesting te vinden in een vleugel van klooster Nazareth. Deze werd verbouwd en kreeg een aparte ingang en ruimten voor de ontvangst van patiënten.

In 1929 volgde opnieuw een uitbreiding van het gebouw onder architectuur van J. Gilsing. De Weense Zusters deden ook thuiszorg. Om organisatorische, praktische en financiële redenen kwam daar in 1936 een einde aan. Toen werden de contracten met de overste van Herlaer opgezegd en de Weense Zusters vertrokken.

De gevel van het oude klooster, die door de aanbouw van schoollokalen was verdubbeld, werd in 1961 gemoderniseerd. In 1971 vernieuwde men de achtergevel en de omringende muur. Voor deze werken tekende architect J. Priems uit Oirschot.

De franciscanessen verlieten het klooster in 2000. Het heeft sindsdien gediend voor wonen, ateliers, opslag, kantoor en jeugdhonk. In 2017 werden plannen tot herontwikkeling van het complex gepresenteerd.

Dit verhaal gaat vooral over het gebouw. Maar wij zijn natuurlijk benieuwd naar verhalen over de zusters. Heb je ze nog gekend als onderwijzeres? Deel je herinneringen op www.bhic.nl.

Bronnen

  • J. Smits, Vademecum van religieuzen en hun kloosters in Noord-Brabant, Alphen a/d Maas, 2010
  • Omroep Centraal, herontwikkeling Kloostercomplex Nazareth, 2017
  • Foto's: BHIC / Frans van de Pol, 2015

Met dank aan Gerard de Bie.

13

Reacties (13)

Martien v. Dooren zei op 10 augustus 2017 om 21:20 uur

In 1934 ben ik op de Oude straat geboren dat is circa 300 meter van Nazareth .
heb daar op de kleuterschool gezeten bij de Zusters , als ik mij goed herinner was de naam Zuster Selvia of een gelijk klinkende naam.
Jongens en Meisjes waren gescheiden. Als er een jongen jarig was kreeg die een blikken trommel omgehangen en mocht de hele klas al trommelend rondlopen. Sjef v, Schijndel ( beter bekend als zoon van Sjef van Joepe )
die kon het beste trommelen.
Sinaasappels zaten per stuk in een dun papiertje verpakt de Zusters bewaarde die papiertjes om bij de kinderen de ,, snotneus ,, af te poetsen.
Op de binnenplaats was een gebouwtje waar speciale kleien w,c voor de kinderen.
Het meest interessante was ,op een stuk vilt werd een tekening van papier gelegd die mocht je dan uitpikken met een , zeg maar een stopnaald die van een houten handvat was voorzien. verder was het tekenen en papiertjes vouwen .
U ziet dat na al die jaren het geheugen nog redelijk in werking is.
Martien v, Dooren

Hanneke van der Eerden zei op 14 augustus 2017 om 12:22 uur

@Martien, bedankt voor het verhaal over de 'menselijke' kant van het gebouw, het verjaardagstrommeltje, en de snotneusjes die met de eerste papieren zakdoekjes werden afgeveegd. Uw geheugen is nog tiptop in orde!

Martien van Dooren zei op 19 augustus 2017 om 12:49 uur

Tegenover Nazareth woonde Toontje v. Schijndel met zijn zuster Miet en Bet
hun bijnaam was ,, Tijk ,, ze waren alle drie vrijgezel , Miet beheerde het groente winkeltje. Op een middag verscheen Toontje bij ons thuis in het cafe en zei tegen mijn Moeder . ik heb nog een poffer muts van ons Grada. die kan je hebben voor twee borrels. , mijn Moeder gaf hem de twee borrels , na die opgedronken te hebben ging hij de poffer muts halen en kreeg weer een paar borrels.
Dat moet rong 1949 geweest zijn. Toen werd mij pas duidelijk dat Grarda de zus was van de overburen ,, Tijk,,
De binnenplaats van Nazareth was met een muur omheind , in die muur was een dichte poort waarachter een klein gebouwtje stond daar woonde ,, Grarda van de Nonnen ,,
Grarda verrichte klusjes voor de Nonnen en wast tevens de verbinding met de buitenwereld .
Na vier verhuizingen en in het jaar 2004 beland en woonachtig in Noord Limburg kwam het gesprek op poffer mutsen. waarop ik zei. die heb ik ook nog een, afkomstig van Grada van de Nonnen , en ging het oude koffer van de zolder halen , bu bleek er drie poffer mutsen in te zitten . 13 oude kerkboeken en enige tientallen bidprentjes sommige van mensen die eind achttienhonderd overleden waren. Alles heb ik aan de Heem kring in Gemert geschonken onder het Motto dat het niet verloren gaat .
Dit is een bijkomstig verhaal van Nazareth .
Zo heb ik nog een herinnering van een achtergebleven Duitse soldaat in 1944, de overstroming achter het klooster een goed jaar later .
De kleuterschool die door de Nonnen werd beheerd werd ook wel Bewaarschool genoemd ,
of de ,, Kak school ,,
Daarover heb ik een gedicht gemaakt wat op waarheid berust en die naam is ontstaan.
Het gedicht is wel wat lang .
Hawdoe Martien v. Dooren

Martien van Dooren zei op 6 september 2017 om 20:39 uur

DE KAKSCHOOL
ik was een man van vier
en voelde mij heel fier
want zo groot als een kool
mocht voor 't eerst naar school
dat wordt een grote pret
daar op Nazareth
Jongens wat een kabaal
bij de Nonnekes in :t lokaal
het is echt waar, heus
in had een grote snotneus
met een zacht papiertje van een sinaasappel
poetste de Non Selma mijn gaggel
een Non met wel twintig kinderen
waar kan je noch zon moeder vinden
prikken op een stuk vilt
dat had ik wel meer gewild
tekenen , knippen en kleuren
dat stond er allemaal te gebeuren
trots droeg ik een broek met knopen
veel te groot, was er bijna in verzopen
op eens moest ik naar de plee
met zon grote broek als dat maar lukt Owee, Owee
het wilde niet lukken met zulk een grote knoop
gelukkig was het de Non die hulp boot
in haar hand mijn klein vingertje
ze was zelfs bang van zon klein klingeltje
ze kreeg een kop zo rood als vuur
gelukkig duurde het geen uur
het was voor haar gouw gedaan
daarvoor was ze niet het klooster ingegaan
op die dag werd ik vier
dat was nog eens plezier
een blikken trom werd omgehangen
parmantig liep ik door de gangen
boem , boem, boen ging het toen
want het koste geen poen
limonade of ander lekkers gerei
dat was er toen niet bij
de Non die hield ons wel zoet
het leek net een broedende kloek
de Non vertelde over den os en den ezel
Josef en Maris , ze was zowel zelf een kwezel
Het was allemaal niet zo interessant
er stond ook niets van in de krant
ineens moest ik een hoopje doen
daar kon ik toch ook niets aan doen
de Non hield mij maar aan de praat
helaas, het was al te laat
vlug in de bank had ik gedacht
en het zat ook nog lekker zacht
doch het begon wat te ruikn
en de Non stuurde mij naar buiten
ons Moeder heeft mij verschoond
och , daar was ze aan gewoond.
een kereltje had in zijn broek gedaan
daardoor ontstond de toepasselijke naam
DE KAKSCHOOL

Mariët Bruggeman zei op 7 september 2017 om 09:51 uur

Bedankt voor je mooie gedicht Martien, het geeft jouw eerste dagen op deze school treffend weer.

Ton van Erp zei op 7 februari 2021 om 15:09 uur

Beste Mensen,
Dank voor jullie mooie verhalen. Als geboren Gemertenaar stuitte ik onlangs op een YouTube fimpje over de Gemertse zusters. https://www.youtube.com/watch?v=mF9oC_82A20&ab_channel=OmroepCentraalGe…

Het filmpje eindigt een beetje verdrietig omdat blijkt dat vanwege de verbouwing van klooster Nazareth het kerkhof van de zusters moest verhuizen. Dit is inmiddels gebeurd en de stoffelijke resten zijn herbegraven op het kerkhof van de St Jans kerk maar dan zonder zerk of ander monument. Vanwege hum goede daden vond ik het nogal onaanzienlijk en vroeg me af kunnen we daar niet iets aan doen? Dus mijn vraag is wie wil er samen met mij een crowdfunding opzetten voor de financiering van een mooi, waardig monument monument? mijn email adres is tonvanerp@gmail.com Alvast bedankt voor de reactie, met een groet Ton

Thijs de Leeuw zei op 8 februari 2021 om 08:49 uur

Een mooi initiatief Ton! Hopelijk gaat je oproep veel reacties opleveren, houd ons op de hoogte. Bedankt ook voor het delen van de link naar het filmpje over de zusters te Gemert.

J. Reijnen zei op 26 september 2021 om 15:40 uur

L.S.
Ik ben in 1951 op De Bloemerd geboren. Later verhuisden wij naar de van Beekstraat. Ik vermoed dat ik in 1954 op de kleuterschool in Nazareth zat. Ik herinner me hoe verdrietig Marlène Slegers (van De Keizer) was toen ze `s morgens op school werd afgeleverd. Ze huilde meelijwekkend. Op de speelplaats kon je met oude autobanden spelen. Wie het eerst buiten was, kon de :"mooiste"band kiezen. Toen ik dat geluk een keer had, pakte Jeffrey Noordhoorn hem van mij af. hij was sterker. Op 11 november gaf mijn moeder mij een papieren zakje met schuimpjes mee voor Hermine van Rooij omdat ze net als ik op die dag jarig was. Ik geloof dat ze het aandoenlijk vond. Houdoe! Han

Thijs de Leeuw zei op 27 september 2021 om 09:37 uur

Bedankt Han voor je bijdrage. In het kort schets je zo toch mooi de sfeer op deze school. Wat grappig dat die oude autobanden toen zo'n vrijetijdsbesteding waren!

Bert Mickers zei op 17 november 2021 om 22:00 uur

Reactie op Ton van Erp
Zelf ben ik bewoner van de Hof van Nazareth. Samen met een bewoners werkgroep proberen wij er een mooie kloostertuin van te maken. Er liggen al plannen die besproken moeten worden met de gemeente en de project ontwikkelaar. Het moet een herkenbaar verhaal worden dat de zusters er geleefd en gewerkt hebben. Het filmpje op Youtube eindigt inderdaad triest maar er worden al initiatieven ondernomen om zowel in de tuin iets gedenkwaardigs te plaatsen als wel op het kerkhof. Ook ons doet het pijn dat het zo achtergelaten is.

To van Erp zei op 19 november 2021 om 13:11 uur

Hallo Bert,
Dank voor je bericht. Mooi om te horen dat de situatie wordt aangepast. Als jullie nog verdere hulp nodig hebben bij het wegnemen van deze armzalige situatie dan sta ik ter beschikking. Het lijkt me van groot belang dat we goed omgaan met onze erfenis!

Met een groet,

Jeffrey Noordhoorn zei op 17 januari 2022 om 11:40 uur

Wat ik mij goed kan herinneren aan het nonnenklooster was het dagelijkse ritueel om van de Wassenaarsstraat naar dit klooster te lopen. Vele Indische inwoners woonden daar en in een lange sliert liepen zij via café Van Berlo, snoepwinkel Bert Maas en de melkfabriek naar de bewaarschool. Wat ik mij ook nog herinner is het zingen voor de ingang van de school tijdens Koninginnedag. Sorry Han voor het afpakken van jouw autoband. Volgens mij zijn wij daarna nog jaren vrienden geweest op de Pius X school? Wordt tijd voor een reünie!

Han zei op 17 januari 2022 om 14:29 uur

Hallo Jeffrey,
ik kan me nog veel indische families herinneren. Uit de Predikherenstraat de familie Dumassy en de familie Maassen bij voorbeeld. Ik denk dat jullie route niet langs de melkfabriek liep. Die lag te ver weg. Misschien bedoel je de Boerebond. Een reunie lijkt me leuk. Die autoband is niet meer belangrijk maar het blijft opvallend dat ik me dat juist nog herinner. zand erover! groet, Han

Reactie toevoegen

Je e-mailadres is privé en zal niet openbaar worden gemaakt.

Platte tekst

  • Geen HTML toegestaan.
  • Regels en alinea's worden automatisch gesplitst.
  • Web- en e-mailadressen worden automatisch naar links omgezet.