Schippersinternaat Norbertusgesticht in Lithoijen

Mick van Gerwen

vertelde op 7 oktober 2020 om 10:38 uur

Het Norbertusgesticht in Lithoijen bestond van 1890 tot 1949. Het was een schippersinternaat van de Zusters van J.M.J.. Nadat de congregatie het kloostergebouw verliet, werd deze betrokken door de Zusters Penitenten.

Voorkant van het klooster in Lithoijen. Bron: collectie BHIC

In 1884 kwamen de eerste Zusters van J.M.J naar het klooster van Lithoijen. De eerste jaren deden ze hier aan zieken- en ouderenzorg. In 1890 besloten ze om zich te richten op het opvoeden en onderwijzen van schipperskinderen. Er zouden zich namelijk te weinig vrouwen hebben aangemeld voor de zieken- en ouderenzorg. Naast schipperskinderen konden ook kinderen uit de omgeving hier als externe leerling les krijgen. De externe en interne leerlingen werden zoveel mogelijk van elkaar gescheiden.

Zoals gebruikelijk was bij internaten van katholieke congregaties werden er veel Franse termen gebruikt. De zusters werden aangesproken met soeur, de slaapzaal heette de dortoir, de eetzaal was de refter en corvee werd aangeduid met charge. Elke ochtend werden de internen gewekt door een zuster met de woorden “Geloofd zij Jezus Christus”, waarop “In eeuwigheid Amen” geantwoord moest worden.

Tijdens de Tweede Wereldoorlog sloot het internaat gedurende een aantal maanden voor het grootse deel. Slechts vier internen leerlingen mochten nog op het internaat blijven omdat er voor hen geen andere opvang mogelijk was. Waar de andere leerlingen ook geen onderwijs kregen, ging het voor deze vier wel gewoon door. In plaats van hun chambrette op de dortoir, moesten zij overnachten in de spreekkamer omdat deze plek veiliger werd geacht.

In 1949 sloot het Norbertusgesticht en trokken de zusters weg uit het klooster. De officiële reden luidde, dat ze een tekort hadden aan zusters en dat ze veel zieken hadden, maar ook de wetgeving aangaande de leerbevoegdheid veranderde. De positie van lekenleraren werd daardoor steeds sterker en de interesse in het internaat en de school nam af. Na het vertrek van de Zusters van J.M.J. betrokken de Zusters Penitenten het leegstaande gesticht en zij zouden daar tot in 1960 blijven. Daarna verloor het gebouw zijn kloosterfunctie en werd het een tijd gebruikt als fabriek van Phillips.

Achter/zijkant van het klooster in Lithoijen. Bron: collectie BHIC

Bronnen

Interview met Loes Kreft, 11-05-2020.

Rikie de Vries, Theo Schulz, ingeleid door H.J.G.J. van Hoek-Martens, Het klooster te Lithoijen (uitgave Heemkundekring Maasdorpen in de gemeente Lith, 1997).

Joop van Rossem, 'Lithoijens klooster bloeide op dankzij schipperskinderen', Brabants Dagblad (2019).

Meer RK internaten

Reacties (5)

L. Saaij zei op 22 maart 2021 om 15:49 uur

Zijn er nog naamlijsten van de pensionaires ofwel internaatskinderen ergens in een archief te vinden? Ik ontdekte zojuist dat een ver familielid tussen 1912 en 1914 op het internaat heeft gezeten. Ik onderzoek de schippersfamilie Timmerman(n). Het zou een leuke aanvulling zijn qua weetjes als je het niet alleen op de gezinskaart van d eouders terugvindt maar ook via de inschrijflijsten van de soeurs.

Thijs de LeeuwBHIC zei op 24 maart 2021 om 06:17 uur

Hallo L. Saaij, dank voor je reactie. Mogelijk bevat het archief van de Zusters van J.M.J. stukken met betrekking tot dit internaat, waaronder inschrijflijsten. Voor inzage in dit archief kun je contact opnemen met het Erfgoedcentrum Nederlands Kloosterleven. Op de site maken ze nog geen melding van dit archief. Dat komt omdat ze het pas recentelijk in huis hebben gehaald en er nog volop mee bezig zijn het te inventariseren. Toch kunnen ze jou daar al wel helpen met zoeken.

Je zou dus contact kunnen opnemen met het erfgoedcentrum en jouw vraag voor kunnen leggen. Zij kunnen vast nagaan of er in dat archief stukken zitten m.b.t. het internaat in Lithoijen, en of daar ook gegevens van leerlingen tussen zitten.

Dit zijn de contactgegevens van het erfgoedcentrum:
Kloosterlaan 24
5435 XD Sint Agatha
telefoon: 0485 - 31 10 07
e-mail: info@erfgoedkloosterleven.nl
website: www.erfgoedkloosterleven.nl

Ik ga voor je duimen! Veel succes met je onderzoek.

L. Saaij zei op 25 maart 2021 om 11:00 uur

Hartelijk bedankt voor de info. Ik ga er meteen achteraan.
Groet, Lida Saaij - Timmerman

Margie (Van Nuland) Van Thiel zei op 30 juli 2023 om 20:16 uur

Did children from the village also attend this school? I believe my mother, who was born in Lithoijen in 1912, attended this school. She was not a boarding school student, but her family lived in Lithoijen. She told me that there were some students who lived at the school and some students who lived in the town. She referred to the boarding students as "the rich girls." I have a photo of students in front of the building which includes my mother and two of her sisters. She told me the school was across from the church and cemetery. We were able to visit the town and see the school building, which was then serving a different purpose. Her name was Marie Vander Wielen, and the family immigrated to Wisconsin when around 1922. Her father's family had lived in the town for several generations. Her father's brother bought their house, which is no longer standing. My grandparents, Franciscus and Maria (Zeegers) Vander Wielen returned to Lithoijen after nearly 10 years of living in Wisconsin and built a new house. My uncle Martin Vander Wielen, who was born in 1907 and also returned to Lithoijen after living in Wisconsin, and his family lived in that house until they also came to Wisconsin after the war.

Thijs de LeeuwBHIC zei op 2 augustus 2023 om 14:15 uur

Thank you, Margie, for your message. It is most certainly possible that children from the village attended this school. A lot of boarding schools accepted 'external' students as well - students who went home every day instead of two or three times a year on special occasions. (Or not at all.)

We would very much like to see this photo. You can send it to info@bhic.nl (and mention internaat Norbertusgesticht in Lithoijen). I will then add it here.

Kind regards,