Het rijke roomse leven in brabant 1900-1970

Kloosters in het kasteel van Gemert

Kloosters

De heerlijkheid Gemert kwam in 1366 in het bezit van de Duitse Ridderorde. De bouw van het kasteel is na 1391 begonnen. In 1794 werd de orde uit haar bezit verdreven door de legers van de Franse Revolutie, daarna kwam het kasteel in particuliere handen.

Foto: BHIC / Frans van de Pol, 2016Franse jezuïeten in ballingschap kochten het kasteel in 1881. Omwille van de antiklerikale wetgeving hadden de jezuïeten het land moeten verlaten. De novicen en junioren kwamen terecht in Gemert. Ze noemden het huis Notre-Dame de l’Espérance. Nog geen twee jaar later brandde het kasteel af, maar het herstel werd krachtdadig ter hand genomen.

Ver van Frankrijk was de roepingenpromotie moeilijk, waardoor het klooster niet tot bloei kwam. De jezuïeten keerden dan ook naar hun land terug, toen het sein in 1896 op veilig werd gezet. Toch hielden ze het kasteel in eigendom aan. Niet ten onrechte, zobleek, want in 1901 werd de orde door de Wetten van Combes opnieuw gedwongen haar opleidingshuizen buiten Frankrijk te vestigen.

Van april 1900 tot augustus 1901 hadden de jezuïeten het huis aan Paters Assumptionisten verhuurd, die in Frankrijk ook niet werden geduld. Ze vestigden er hun noviciaat, dat een jaar later naar België verhuisde. Niet alleen vanwege de moeilijke leefomstandigheden, maar ook omdat de jezuïeten zelf hun huis misschien weer zouden terugvragen. En dat gebeurde. Ruim 100  filosofiestudenten uit de provincies Champagne en Toulouse werden in Gemert gehuisvest. Het kasteel bleek echter te klein en werd tussen 1907 en 1909 uitgebreid. In de Eerste Wereldoorlog verbeterde de verhouding tussen kerk en staat, zodat de jezuïeten naar Frankrijk konden terugkeren. Ze verlieten Gemert in 1918.

Foto: BHIC / Frans van de Pol, 2014Sinds 1916 huurden de Paters van de H. Geest het kasteel. De spiritijnse studenten filosofie, die in 1914 naar Gemert waren gekomen, volgden de lessen bij de jezuïeten tot 1916. De spiritijnse congregatie kocht het kasteel in 1928 en vestigde er het grootseminarie.

In 1935 werd een kapel gebouwd in de gedempte tussengracht. Op 11 mei 1940 schoten de Duitsers de zuidelijke vleugel van de jezuïetenbouw in brand. Deze werd hersteld in 1943.

In 1960 is de jezuïetenbouw door middel van een nieuwe refter en glazen loopgang verbonden met de hoofdbouw. In 1970 werd het seminarie gesloten en verplaatsten de spiritijnen het provincialaat naar Gemert. Kasteel Gemert was tot 2010 nog in gebruik als klooster voor oud-missionarissen, provincialaat en het archief. Daarna werd het verkocht.

Bron: Jan Smits, Vademecum van religieuzen en hun kloosters in Noord-Brabant. Alphen a/d Maas, 2010.

Foto's: BHIC / Frans van de Pol, 2016

16

Reacties (16)

Gerard H.A.A. de Bie zei op 20 mei 2017 om 17:43 uur

"Daarna werd het verkocht" zegt de laatste zin anno 2012. Zover ik heb begrepen van pater Piet die o.a. de vrijwilligers aanstuurt voor het onderhoud van de tuin(en) staat het anno mei 2017 nog steeds te koop. We hebben met een groep van 31 personen van Heemkundekring Sint Achten op Boeckel op woensdag 17 mei j.l. nog een rondleiding binnen de poort gehad. [ Maar niet in het kasteel dat mocht echt niet. ] Dit dankzij de Heemkundekring van Gemert { in de personen van rondleiders en vertellers Ad Otten en Peter van den Elzen } en natuurlijk pater Piet die de grote sleutel van de poort nog steeds beheert. Nog wat foto's gemaakt van de toen zonovergoten tuin. Het was een geslaagde middag daar was het iedereen over eens.

Mariët BruggemanBHIC zei op 23 mei 2017 om 11:10 uur

Bedankt voor je aanvulling bij dit verhaal Gerard. Nu is ons verhaal weer helemaal up to date. Mocht je horen dat het verkocht is, laat je het ons dan weten?

Piet Delisse zei op 22 oktober 2018 om 21:31 uur

L.S.
Het kasteel van Gemert is ondertussen wel verkocht. 29.06-2018.
De nieuwe eigenaar B.J.F.M. (Bas) van de Laar met BL Huisvesting.
Het kerkhof binnen het kasteelpark blijft eigendom van de Congregatie v/d H. Geest

Marilou NillesenBHIC zei op 23 oktober 2018 om 09:31 uur

Bedankt Piet voor deze waardevolle aanvulling. Weet je toevallig of je als belangstellende het kerkhof kunt bezoeken? Of moet je dan eerst contact opnemen met de Congregatie?

P Delisse zei op 12 februari 2021 om 22:05 uur

Het kerkhof kan nog bezocht worden.
Neem contact op met Piet Delisse, nu woonachtig in Gennep.
Spoorstraat 175 6591 GT.

Marilou NillesenBHIC zei op 15 februari 2021 om 09:42 uur

Bedankt voor deze aanvulling, Piet, dat is fijn te weten!

Koos van Groeningen zei op 3 juni 2022 om 08:34 uur

Beste mensen, een vraagje, mijn moeder heet van Nijnatten. Ik heb altijd iets mijn hoofd dat het kasteel ook bewoond is door haar voorouders!
Kan iemand mij daar iets over vertellen?
Met vriendelijk groet,
Koos van Groeningen.

Norah zei op 3 juni 2022 om 12:13 uur

Beste Koos,

Als je dit zeker weten wilt, dan raad ik je aan om de stamboom van je moeder/grootouders etc. te onderzoeken. Op deze manier krijg je mogelijk een oplossing.
Waarom denk je dat dit zo is, of zijn er bepaalde feiten?
Mvg.

J.Knapen zei op 5 september 2022 om 17:38 uur

Mijn (Heer-)oom, pater Mat Joosten ligt begraven bij het klooster van de paters H.Geest in Gemert.
Waar is momenteel het archief van de orde te vinden?

Norah zei op 5 september 2022 om 20:03 uur
Gerard H.A.A. de Bie zei op 5 september 2022 om 21:18 uur

Hedenavond maandag 5 sept. 2022 was er op NPO 2 om 20.25 uur een Andere Tijden Special met daarin het kasteel in Gemert en ook het kerhof aldaar.

Marilou NillesenBHIC zei op 6 september 2022 om 11:53 uur

Leuke verwijzing, Gerard, dank daarvoor! Voor het gemak een direct linkje naar het programma:
https://anderetijden.nl/aflevering/895/Missie-geslaagd

J.Knapen zei op 6 september 2022 om 12:48 uur

Hartelijk dank voor de verwijzing naar Agatha.
J.Knapen

Norah zei op 6 september 2022 om 16:21 uur

Geen dank!
Mvg.

Anneke Vielvoije zei op 30 juni 2023 om 11:35 uur

Mijn heeroom Koos Meekers is daar in de tuin begraven. Ik ben hem een paar keer gaan opzoeken. Ook vroeger ben ik er als kind en ook volwassene vaak geweest, ook in de groentetuinen aan de andere kant van de weg, met mijn oom en tante: de Hr. H. v.d. Meerendonck en mijn tante Riet Meekers, later met mijn man C.J.A. v. Dierendonck . Mijn man is in 2019 overleden. Hij werkte bij de KLM en we waren/ ik ben lid van de excursie vereniging. Wij gaan 29 juli met die vereniging naar Gemert naar het Boeren Bont Museum. Ik einde vragen of het mogelijk is om dan nog eens de tuinen te bezoeken met de groep. Ik zou dan graag ook het graf van heeroom bezoeken. Dit is voor mij een mooie gelegenheid. Ik word in augustus 82 jaar en na mijn CVA in 2020 heeft mijn dochter liever niet dat ik ver rijd. Ik doe nog de boodschappen hier in het dorp en rijd naar de fysio en Longfysio ook hier in het dorp. Als er verder iets is b.v. Controle in het ziekenhuis in Nieuwegein, rijd mijn dochter , die een eigen bedrijf heeft, mij daar naar toe. Dit is voor mij dus een unieke kans om het graf van heer om nog een keer te bezoeken.
Ik wil U vragen of het mogelijk is. Kan ik zo spoedig mogelijk bericht krijgen. Dank U wel bij voorbaat voor de moeite. Met vriendelijke groeten Anneke v. Dierendonck- Vielvoye.

Marilou NillesenBHIC zei op 30 juni 2023 om 13:54 uur

Hallo Anneke, bedankt voor je berichtje. Op onze site vind je meerdere historische verhalen over kloosters en internaten maar we zijn daar verder niet bij betrokken. Je kunt het beste informeren bij het kasteel van Gemert zelf:

Kasteellaan 1
5421 CB Gemert
0492 848 427

Veel succes en plezier!

Reactie toevoegen

Je e-mailadres is privé en zal niet openbaar worden gemaakt.

Platte tekst

  • Geen HTML toegestaan.
  • Regels en alinea's worden automatisch gesplitst.
  • Web- en e-mailadressen worden automatisch naar links omgezet.