Het rijke roomse leven in brabant 1900-1970

De H. Hartkerk (Paterskerk) te Eindhoven

RK kerken

‘Jezus waaghals’, zo noemt de volksmond enigszins oneerbiedig het Christusbeeld dat hoog boven de H. Hartkerk en het centrum van Eindhoven uittorent. Samen met de Catharinakerk (stadskerk St. Catrien) is het nog steeds beeldbepalend voor het eens zo roomse Eindhoven.

Foto: BHIC / Frans van de Pol, 2013

De H. Hartkerk, niet te verwarren met de H. Hartkerk aan de Ploegstraat, is geen gewone parochiekerk, maar hoort bij het klooster Mariënhage van de paters Augustijnen. Vandaar dat hij bekend staat als Augustijnen- of Paterskerk.

Toen de paters in de jaren 1890 het klooster betrokken, moesten zij zich behelpen met een noodkerk. Daarom besloten zij tot de bouw van een nieuwe kerk. Het ontwerp was van architect P.J. Bekkers in samenwerking met J.P.I. Hegener. Hun eerste ontwerp vond men te duur; ze maakten daarna twee nieuwe ontwerpen, één met en één zonder toren. Uiteindelijk ging de voorkeur uit naar het ontwerp met hoge toren links en kleine rechts. Het gebouw was in 1898 gereed voor gebruik. In de kerk is nog steeds te zien dat de Augustijnen zo hun eigen devoties kenden: vooral de H. Rita en de H. Nicolaas van Tolentijn waren populair.

Koor met altaar (foto: © Job van Nes, 2006, bron: reliwiki.nl)

De kerk was al jarenlang te groot voor het kleine groepje bejaarde Augustijnen. De Binnenstadsparochie Eindhoven maakte gebruik van het gebouw, totdat de parochie in 2011 hiermee stopte.

Nu is geen van de twee grote kerken in het centrum van Eindhoven nog als zodanig in gebruik. De Catharinakerk wordt onderhouden door de gemeente, maar de toekomst van de Paterskerk is ongewis. Al jaren wachten de paters op de broodnodige subsidies om hun rijksmonument te kunnen restaureren.

Prior Esser (foto: collectie KDC)

Wij zijn benieuwd naar jouw herinneringen aan het roomse leven in en rondom deze paterskerk en natuurlijk aan de geestelijken die daarvan het gezicht waren. Denk dan bijvoorbeeld aan de paters augustijnen prior Esser en rector Ivo Kruyver uit de jaren vijftig.

Of denk aan de priester J. Jennekens uit de jaren zestig - geen augustijn overigens maar een Picpus-pater. Of, om de lange variant te bezigen, hij behoorde tot de Congregatie van de Paters van de Heilige Harten van Jezus en Maria en de Eeuwigdurende Aanbidding van het Allerheiligst Sacrament des Altaars.

Foto's
  • De H. Hartkerk. Foto: BHIC / Frans van de Pol, 2013
  • Koor met altaar. Foto: © Job van Nes, 2006, bron: reliwiki.nl
  • Prior Esser. Bron: collectie Katholiek Documentatie Centrum
6

Reacties (6)

S.L.J. van der Horst zei op 20 februari 2020 om 10:58 uur

Geacht BHIC,
tussen 1956 en 1968 was ik misdienaar en acoliet in deze kerk. Pater Lutterman had de hele groep misdienaars onder zijn hoede. De eerste jaren werd je ingedeeld bij de missen die door de week 's morgens werden opgedragen. Alle beschikbare altaren (hoofdaltaar, zijaltaren, huiskapel) waren dan in gebruik, met diensten om 7 uur, half acht en 8 uur. Als acoliet heb ik later nog vaak de dienst op de zondagmiddag (17:00 uur) bijgewoond. Celebrant was toen de van de tv bekende Leopold Verhagen.
Nu is Dela de eigenaar van het gehele complex, onder de naam DomusDela. Het monumentale interieur is bijna geheel uit de kerk verwijderd om er een "neutraal" ceremoniehuis van te maken, een deel van het klooster is omgebouwd tot hotel.
De Paterskerk stond ook bekend als "biechtkerk". Je kon beter bij een "onbekende" pater biechten dan bij je eigen pastoor !
Verder was er nog de "derde orde", leken die zich verbonden voelden met de Augustijnen.

Thijs de Leeuw zei op 11 maart 2020 om 10:12 uur

Nog bedankt voor je bijdrage, S.L.J. van der Horst. En ook voor de foto's die je ons van religieuze gebouwen in Eindhoven, o.a. van de Paterskerk / DomusDela hebt gestuurd. Je hebt een beste tijd in deze kerk doorgebracht als misdienaar en acoliet, ik kan me voorstellen dat je ondanks de gedaanteveranderingen van de gebouwen nog steeds alles voor je ziet als je er binnen loopt.

Willem Arts zei op 15 maart 2021 om 22:57 uur

Ik weet alleen nog dat er 's morgens om vijf uur ook een mis was in deze kerk, het vissersmiske noemde mijn moeder dat. En als we al eens probeerden om onder het naar de kerk uit te komen om ergens heen te gaan, wees ze met dwingende hand naar het vissersmiske. Niet naar de kerk was zowat het ergste wat kon gebeuren!
Maar nog een vraag: als je van de H. Hart naar de Catharinakerk liep in ongeveer 1930 had je eerst links villa Balkwiel op de ten Hagestraat nr 1, dan een bruggetje over de Vest (een gracht) en dan meteen links een cafe op nr. 3. Het cafe heette waarschijnlijk De Valk maar dat is niet zeker. Het zou gestaan moetrn hebben waar nu de Vestdijk de ten Hagestraat kruist. Daar woonde mijn opa met de familie Arts. Kan iemand daar meer over vertellen of mogelijk een foto laten zien?

Thijs de Leeuw zei op 17 maart 2021 om 08:46 uur

Bedankt Willem voor je bijdrage over het 'vissersmiske'! Het antwoord op je vraag heb ik helaas niet. Misschien reageert hier nog een vroegere parochiaan die het antwoord weet?

Misschien dat een zoektocht in de fotocollectie van het Regionaal Historisch Centrum Eindhoven nog wat oplevert. Daarin zitten onder andere deze foto's van een café (en ook stoombierbrouwerij) De Valk, maar of dit is wat je zoekt?
https://www.rhc-eindhoven.nl/collectie?mivast=48&mizig=76&miadt=48&miae…
https://www.rhc-eindhoven.nl/collectie?mivast=48&mizig=76&miadt=48&miae…
https://www.rhc-eindhoven.nl/collectie?mivast=48&mizig=76&miadt=48&miae…
Ook een zoekactie in deze collectie met "Vestdijk Ten Hagestraat" levert verschillende oude foto's en ook kaarten op.
Onder andere deze luchtfoto uit 1938 van de omgeving Kanaalstraat: - Heillig Hart- of Paterskerk (midden), - Gymnasium Augustinianum met sportveld (midden), - Villa Craijenhof, Vestdijk (linksonder), - Ten Hagestraat (middenonder), - sigarenfabrieken Mignot & De Block (rechts), - gashouders, Nachtegaallaan (boven):
https://www.rhc-eindhoven.nl/collectie?mivast=48&mizig=76&miadt=48&miae…
En je zou ook kunnen zoeken in de fotocollectie van Eindhoven in Beeld. "café Valk" levert daar meerdere foto's op: https://www.eindhoveninbeeld.com/photolist_search.php En onder veel van die foto's staan weer reacties van bezoekers, die verdere inzichten verschaffen.

Hugo de Haan zei op 12 maart 2023 om 19:58 uur

Ik kwam met mijn oudere broers Lex en Geert in de de jongensgroep van pater Lutterman , iedere zaterdag middag na school( in de Tuinstraat ) . Het jeugdhonk was denk ik onder de grond , waar nu de toilet van Deja is . Jaarlijks op kamp in Limburg met de paters . Ik kan mij er overigens weinig van herinneren , was wat jong

Thijs de Leeuw zei op 16 maart 2023 om 10:56 uur

Maar toch genoeg herinneringen voor een mooie reactie hier, waarvoor dank Hugo! Aan dat jeugdhonk zullen veel parochianen van toen nog wel herinneringen hebben. Hadden die jeugdactiviteiten dan nog een duidelijk religieuze tint (ik denk even aan een soort retraite)? In welke jaren was dit?

Reactie toevoegen

Je e-mailadres is privé en zal niet openbaar worden gemaakt.

Platte tekst

  • Geen HTML toegestaan.
  • Regels en alinea's worden automatisch gesplitst.
  • Web- en e-mailadressen worden automatisch naar links omgezet.