Naast de orderegels van Benedictus en Franciscus is die van Augustinus een van de drie grote kloosterregels. In Augustinus’ regel wordt het religieuze leven gekenmerkt als ‘een vriendengemeenschap op zoek naar God’.

In de middeleeuwen werden in de Lage Landen verschillende kloosters gesticht volgens de Augustijnse regel, zoals in Eindhoven in 1419. De Reformatie vaagde de orde echter nagenoeg weg. Pas in de loop van de zeventiende en achttiende eeuw herstelde de orde zich in de Zuidelijke Nederlanden, vanwaaruit de Augustijnen missieposten oprichtten in de Noordelijke Nederlanden.

De moederkerk beschouwde de calvinistische Republiek echt als missiegebied, waar de katholieken alleen in het verborgene hun eigen geloof konden belijden. De standplaats van een priester die belast was met de zielzorg heette daar “statie”. Deze staties werden na het herstel van de bisschoppelijke hiërarchie in 1853 tot zelfstandige parochies verheven. In 1891 keerden de Augustijnen weer terug in Eindhoven, waar zich sinds 2012 ook het Nederlandse Provincialaat bevindt.

De paters hebben zich altijd sterk op het onderwijs gericht: ze leidden in tientallen steden middelbare scholen en hebben zo belangrijk bijgedragen aan de ontwikkeling van het katholieke middelbaar en wetenschappelijk onderwijs. Scholing stond bij de Augustijnen dan ook in hoog aanzien. Zo werden al vroeg jonge broeders naar de universiteit gestuurd om een academische graad te behalen.

Daarnaast zetten zij zich in voor de allerarmsten, de missie en het Labre-werk voor zwervers en daklozen. Eind jaren zestig startten de Augustijnen in samenwerking met het bisdom Breda de eerste opleiding voor pastorale werkers.

Pater Pius (L.G.A. Houben), rond 1905. Bron: Regionaal Historisch Centrum Eindhoven, Nr. 145327.

Binnen Noord-Brabant zijn de Augustijnen gevestigd in het klooster Mariënhage en het Augustinianum, beide in Eindhoven. Op 28 augustus 2016 sloten ze hun Augustijnenkerk in Eindhoven.

Daarbuiten zitten ze in Amsterdam, Haarlem, Nieuwendam, Nijmegen, Overveen, Schiedam, Utrecht, Venlo en Witmarsum. Verder zijn ze actief in missies in Bolivia en Papua Nieuw-Guinea.

Het zou een mooie toevoeging zijn om hier de ervaringen van mensen met de Brabantse Augustijnen te lezen. Dus als je die hebt, reageer!

De laatste mis in de Paterskerk. © Foto: Hans Nohlmanns, 2016

Bron: J. Smits, Vademecum van religieuzen en hun kloosters in Noord-Brabant. Alphen a/d Maas, 2010.