Het rijke roomse leven in brabant 1900-1970

Sint-Antoniusgesticht in Valkenswaard

Kloosters

Deken Van Sluisveld stichtte aan de Maastrichterweg een huis voor de Franciscanessen van Oirschot. Hij gaf in 1894 opdracht voor de bouw van scholen, een gasthuis en een klooster. De zusters arriveerden in 1896. Zij hadden hun werk in het gasthuis en de school.

Het Sint-Antoniusgesticht (Erfgoedcentrum Ned. Kloosterleven, collectie Franciscanessen van Oirschot)
Het Sint-Antoniusgesticht. Bron: Erfgoedcentrum Ned. Kloosterleven, collectie Franciscanessen van Oirschot, nr. 170171

In februari 1929 nam de congregatie het klooster over van het kerkbestuur. Het kreeg in 1951 een uitbreiding.

In 1957 werd een nieuwe stichting opgericht voor het beheer van het gasthuis. Pas in 1963 kon men beginnen met nieuwbouw naar ontwerp van architecten Bogers en Van de Hoogen uit Eindhoven. Het oude gebouw is in 1968 afgebroken.

Het nieuwe bejaardenhuis Valkenhof verrees aan de Antwerpsebaan 3 en was in 1967 klaar. In hetzelfde jaar is de verpleegsterflat aangebouwd.

De communiteit van de zusters is in 1972 opgeheven.

Bronnen

  • J. Smits, Vademecum van religieuzen en hun kloosters in Noord-Brabant (Alphen a/d Maas 2010).
  • Liefdegesticht St. Antonius, in: C. van den Besselaar e.a. (red.), Het leven in Valkenswaard vanaf het midden van de negentiende eeuw, deel 4: Zorg in Valkenswaard (Vianen 2014).

Dit verhaal is aangepast op 4 januari 2019. Redactie

17

Reacties (17)

Wim Hofman zei op 10 juli 2017 om 16:07 uur

In 1944 bezocht ik daar de kleuterschool; even later werd de school bevolkt door R.A.F. soldaten. Ik leerde van de Engelsen mijn eerste Engelse woorden. We ( mijn moeder, mijn broer en ik op nr. 24 in het huis van de fam. Jaspers ( ons huis in de kerkhofstraat was kapotgeschoten in september 1944. De zusters leerden me matjes vlechten en muizetrapjes maken.

Annemarie van Geloven zei op 11 juli 2017 om 09:29 uur

Dat moet heel spannend zijn geweest als kleuter, al die Britse soldaten om je heen en het verblijf bij de zusters. Ik ben overigens heel erg benieuwd of je je zelf nog iets herinnert van de beschietingen van jullie ouderlijk huis. Je was nog erg klein..

Wim Hofman zei op 11 juli 2017 om 10:31 uur

Vreemd is wel, ja, dat ik er me veel van herinner, niet alleen het inslaan van granaten en gloeiende scherven, maar ik heb ook herinneringen aan de schuilkelder, de angst van de volwassenen en het rennen naar de muziekkiosk bij de markt, waar onder het podium meer mensen en ook een paar Duitse soldaten zaten.

Annemarie van Geloven zei op 12 juli 2017 om 11:11 uur

Heel bijzonder dat u die angstwekkende gebeurtenissen op 5-jarige leeftijd zich nog zo scherp herinnert. Mocht er nog meer bij u naar boven komen of wilt u er een apart verhaal (via info@bhic.nl) over schrijven , het is enorm welkom!

Wim Hofman zei op 12 juli 2017 om 12:09 uur

Wil ik best doen, Annemarie. Wat is info@bhic.nl?

Annemarie van Geloven zei op 12 juli 2017 om 14:06 uur

Dat is het e-mailadres waar u uw verhaal naar toe kunt sturen. We zien uw verhaal graag tegemoet!

Jan van den Dungen zei op 7 augustus 2020 om 09:47 uur

Rond het jaar 1896 waarin de Zusters Franciscanessen in Valkenswaard hun intrek namen in het pas gebouwde St. Antoniusgesticht aan de Maastrichterstraat, veranderde het Valkenswaardse onderwijs drastisch van Openbaar Onderwijs naar Bijzonder Onderwijs. Er kwam een splitsing van meisjes- en jongensonderwijs en de meisjes vonden hier voortaan onderdak in de St. Theresiaschool binnen dit gebouw. Ook kwam er zgn. Fröbelonderwijs, de voorloper van de Kleuterschool, die ook door de Zusters werd geleid. De meest linkse deur op de foto gaf toegang tot de Meisjesschool en de Kleuterschool. Een hoge houten en piepend krakende deur gaf toegang tot een lange gang met aan weerszijden klaslokalen en aan de achterkant van het gebouw de ‘fröbelschool’ met zusters als Alowina en Bertranda en laat ’50-er jaren aangevuld met wereldse dames als Juffrouw Toos (Jansen).

Jan van den Dungen zei op 10 augustus 2020 om 16:36 uur

Verpleegden in het Antoniusgesticht in Valkenswaard 1896-1963

Half 1896 kwamen uit het klooster van de Franciscanessen, de zogenoemde Bruine Zusters uit Oirschot in totaal acht religieuzen naar Valkenswaard om in het nieuw gebouwde huis aan de Maastrichterstraat, later Maastrichterweg genoemd, een nieuwe communiteit in het leven te roepen. Naast het meisjes- en kleuteronderwijs, werd onder andere ook de zorg voor ouderen geboden in een gasthuis. Pastoor-deken H.J. van Sluijsvelt die sinds 1880 was benoemd, had zich voor deze vestiging beijverd, die een plaats kreeg in de tuin van de St. Nicolaaskerk aan de Markt. Hij noemde het R.K. Opvoedingsgesticht voor meisjes met het daaraan verbonden oude-mannen en vrouwenhuis. Echter mocht hij vanwege eerder overlijden in maart 1896 de opening van dit ‘huis’, die op 1 mei 1896 plaatsvond, jammer niet meer meemaken. Dit gasthuis stond bekend als het Antoniusgesticht of Liefdesgesticht. Met de toename van het aantal leken in de verzorging en verpleging en het teruglopen van het aantal intredingen, besloot de congregatie in 1972 noodgedwongen om zich terug te trekken uit Valkenswaard en weer terug te gaan naar Oirschot.

In december 1896 kwam de eerste verpleegde in het gasthuis, die er 2 ½ jaar verbleef vooraleer zij stierf in mei 1899. Deze termijn was niet geheel uitzonderlijk, want Driek van de Vliet uit Dommelen verbleef er maar liefst 10 jaar, voordat hij in 1941 overleed. Het waren gemiddeld evenveel mannen als vrouwen. Opvallend is de aantekening bij enkele verpleegden, die n dit gasthuis stierven: “protestant; bekeerd op het sterfbed”, hiermee nogmaals illustrerende, dat het toch wel echt om een R.K. Tehuis ging. De verpleegden kwamen uit de hele regio, maar ook van daar buiten als Tilburg, Rotterdam Maassluis, Ruinerwold, IJmuiden of van over de grens uit Overpelt of Turnhout. In de oorlogsperiode werden zelfs evacués opgenomen. Natuurlijk waren er 80-jarigen, maar even zo veel jongere mensen tussen de 50-60 jaar.

Dit gasthuis deed bijna 70 jaar dienst. De laatste verpleegde, Coenraad Vos uit Budel overleed in november 1963, 75 jaar oud, nadat hij hier bijna 10 jaar had verbleven.

Marilou Nillesen zei op 11 augustus 2020 om 12:08 uur

Dank je wel, Jan, voor deze boeiende en inhoudelijke aanvulling! Het geeft een mooi inkijkje in het gesticht. Vooral het 'protestant; bekeerd op het sterfbed' fascineert; hoezeer zou deze bekering vanuit deze mensen zelf zijn gegaan? Het onderstreept inderdaad op een heel duidelijke manier het katholieke karakter van deze instelling.

Nogmaals dank!

Tonny Teunissen zei op 24 april 2021 om 12:20 uur

Ik ben er wel eens geweest op bezoek bij een vrouw, voor ons, genaamd Tante Jana, als het in 1963 gesloten is dan moet ik nog erg klein geweest zijn want ik ben geboren in 1960. Ik kan me de kamer en ook het pand nog herinneren.

Thijs de Leeuw zei op 27 april 2021 om 16:29 uur

Hallo Tonny, leuk dat je hier reageert. Wat herinner je je nog het beste van die bezoeken aan Tante Jana en het St. Antoniusgesticht?

Mariët Bruggeman zei op 28 april 2021 om 13:46 uur

Bericht van Tonny Teunissen:
Dank je wel voor de info, ik moet dus erg klein zijn geweest, maar ben het nooit vergeten.
Groetjes Tonny Teunissen

Tonny Teunissen zei op 29 april 2021 om 13:03 uur

ik vond het er erg donker binnen en de kamer leek, zelfs voor een klein meisje erg klein. wel kon je door het raam naar buiten kijken en daar was volgens mij een tuin.
Ik heb nog wel een vraag voor jullie, ook begin jaren 60 was ons opa erg actief binnen Valkenswaard en verstrekte ook veel hulp aan bv tuinen van kerken en de plantsoenen van Valkenswaard. en de tuin van onder andere mevr van Best.
Vaak werd dan ook zijn oudste zoon, ons pap ingeschakeld voor hand en spandiensten.
Er moest in die vroege jaren 60 gesnoeid worden in de pastorietuin van de St Nicolaaskerk. Ons pap heeft toen opa Jacobus (Kobus) Teunissen moeten helpen. helaas is hij toen uit de boom gevallen en heeft daarbij zijn bekken gebroken.
Hij is naar het oude St Jozefziekenhuis gebracht en lag toen ook aan de voorkant van het gebouw uitkijkend op de Aalsterweg. ik herinner me nog de lange zaal vol met bedden, en de nonnen met hele grote kappen op hun hoofd. Gelukkig is het allemaal goed gekomen maar het had ook anders af kunnen lopen.

Thijs de Leeuw zei op 2 mei 2021 om 14:40 uur

Bedankt Tonny, dat je nog meer wilde vertellen. Je geeft aan nog een vraag voor ons te hebben, maar in je bijdrage vind ik deze niet terug. Hopelijk kunnen wij je nog van dienst zijn. Graag tot ziens op de site!

Tonny Teunissen zei op 2 mei 2021 om 19:58 uur

Mijn vraag is eigenlijk of jullie veel info iver mijn opa Jacobus (Kobus) Teunissen hebben. Hij was erg actief binnen Valkenswaard en zat in oa het bestuur van de Denneberg waar hij medeoprichter was. Als medewerker plantsoenendienst kwam hij overal in Valkenswaard en zo kwam mevr van Best in beeld. Ik ben wel eens bij haar geweest om te praten over haar broer Dr Wegersma. Ze was n beetje bois op Toon Kortooms, want haar broer vloekte niet zo. Opa was ook bij de vrijwillige brandweer, met oa Pau Van den Dungen bezig met t oprichten van Buurtschap Leenderweg. Dys ik vroeg ne af wat jullie evt al van hem weten

Wim Hofman zei op 4 mei 2021 om 10:16 uur

Geacht BHIC team, hartelijk dak voor de reactie.
Ik zag het bericht nu pas (3 mei- 2021), omdat het bij SPAM terechtkwam.
Bedankt ook voor de foto.
Ik woonde in 1944 in die straat op nummer 24. Het huis is te zien op de foto, links van het boerderijachtige huis.
Het huis waarin we woonden ( mijn moeder en 2 kinderen) was van de familie Jaspers, wij woonden bij hen in, omdat ons huis aan de Kerkhofstraat (10) getroffen was door granaten. Ik was drie en ging bij de zusters naar school in het gebouw rechts op de foto (Theresiakleuterschool), maar in het begouw werden op zekere dag Britse soldaten gehuisvest die ik dikwijls bezocht. De straat stond toen ook vol legervoertuigen. FDat was uiteraard na de verovering van Valkenswaard door de geallieerden. in september 1944.

Hartelijke groeten,
Wim Hofman

Thijs de Leeuw zei op 4 mei 2021 om 11:53 uur

@Tonny: dank voor de toelichting. Je kunt dan het beste contact opnemen met onze collega's van het Regionaal Historisch Centrum Eindhoven, waar Valkenswaard onder valt. Daarnaast kun je ook alvast zoeken op hun website, op je opa's naam: https://www.rhc-eindhoven.nl/collectie?mivast=48&miadt=48&mizig=100&miz… "Jacobus Teunissen" levert 19 resultaten op, "Teunissen" + "Valkenswaard" 14 resultaten (maar daartussen zit dan weer niet de naam Jacobus). Eenzelfde zoekactie kun je uitvoeren op www.wiewaswie.nl

Je zou je vraag trouwens ook nog kunnen stellen op ons forum: http://www.bhic.nl/onderzoeken/forum , daar zijn veel experts actief die vast en zeker nog meer tips kunnen geven op genealogisch gebied.

Reactie toevoegen

Je e-mailadres is privé en zal niet openbaar worden gemaakt.

Platte tekst

  • Geen HTML toegestaan.
  • Regels en alinea's worden automatisch gesplitst.
  • Web- en e-mailadressen worden automatisch naar links omgezet.