Het rijke roomse leven in brabant 1900-1970

Missiehuis van Steyl

Kloosters

De oprichter van het missiehuis van Steyl is Arnold Janssen, geboren in Goch op 5 november 1837. In zijn geboorteland kreeg hij weinig medewerking van de geestelijkheid voor zijn plannen voor zo’n missiehuis. Arnold ging daarom naar Nederland.

Het Missiehuis
Het Missiehuis


In Steyl, een dorpje ten zuiden van Venlo, kon hij dankzij giften de voormalige herberg van de familie Ronck kopen. Op 8 september 1875 werd in Steyl het eerste Duits-Nederlandse missiehuis "St. Michaël" van het Gezelschap van het Goddelijk Woord (S.V.D.: Societas Verbi Divini) geopend.

Het aantal studenten groeide zeer snel. Dit kwam deels door de publikaties van de hand van Janssen, deels door een vernieuwend initiatief van hem: het houden van retraites. Op 5 oktober 2003 is pater Arnold Janssen door paus Johannes Paulus II heilig verklaard.

Interieur van het Missiehuis
Interieur van het Missiehuis


Missiezusters

Omdat zowel mannen als vrouwen naar het missiehuis kwamen, kon het niet uitblijven dat er een aparte congregatie van missiezusters zou komen. Arnold kocht voor deze 'orde' een klooster van de Franse kapucijnen. In december 1889 nam de Congregatie van Missiezusters, Dienaressen van de Heilige Geest het gebouw in gebruik. Als ordekleed hadden de zusters gekozen voor een blauw habijt met witte sluier. Het wit als symbool voor reinheid, het blauw als symbool voor nederigheid. Het belangrijkste doel van de congregatie was de aanbidding van de Heilige Geest en het Heilig Sacrament. En natuurlijk was het retraitewerk voor vrouwen en meisjes een belangrijke taak voor de zusters.

De verwoeste kapel van het Missiehuis
De verwoeste kapel van het Missiehuis


Naar Uden

Het verschil in taal en cultuur tussen de Duitse en Nederlandse deelnemers en deelneemsters leverde echter veel problemen op. Er werd dan ook besloten een Nederlandse vestiging van het Gezelschap van het Goddelijk Woord te stichten in Uden. Daar kwam namelijk net het voormalige klooster van de Ursulinen beschikbaar. In september 1911 betrokken de paters het klooster. Het nieuwe missiehuis kreeg de naam 'St. Willebrord'. Dit missiehuis werd in augustus 1944 door de Duitsers opgeblazen, nadat het eind 1940 al door de bezetter gevorderd was. Het missiehuis werd niet meer in Uden herbouwd, maar in Deurne, in 1954.

Retraitehuis van de Missiezusters
Retraitehuis van de Missiezusters


De zusters

Ook de missiezusters wilden een eigen Nederlandse afdeling. Er was grond beschikbaar op de Molenheide, tegenover het missiehuis St. Willebrord. Op 10 augustus 1912 arriveerden de eerste postulanten in Uden. Zij werden ondergebracht in de school van het missiehuis St. Willebrord. Na de zomer van 1913 was het aantal studenten in het missiehuis zo gegroeid dat de school niet langer geschikt was voor de huisvesting van de postulanten en novicen van de missiezusters. Er moest verhuisd worden. De nieuwbouw was echter nog niet af. Toch trokken de zusters alvast in het nog in aanbouw zijnde klooster. Op 1 december 1913 vond de plechtige inwijding plaats.

Viering van het 25-jarig bestaan van het klooster
Viering van het 25-jarig bestaan van het klooster


Duitse bezetting

In november 1941 nam de Duitse bezetter het klooster in beslag. De novicen en postulanten moesten het klooster verlaten. De zusters namen hun intrek in de patronaatszaal van de Kruisheren. De novicen verhuisden tijdelijk naar Baexem. Ook het missiehuis St. Willebrord was eind 1940 opgeëist door de bezetter. De studenten die daar verbleven werden tijdelijk ondergebracht op de zolder en de derde verdieping van het retraitehuis en in Veghel.

Niet lang daarna, in februari 1941, werden de kloosters te Steyl bezet. De zusters kwamen daarop van Steyl naar Uden. Het huis raakte overbevolkt, terwijl er ook nog steeds retraites werden gehouden. Op bevel van de Duitsers moest in november 1941 ook het missiehuis ontruimd worden. Op de boerderij van de zusters en in het dorp was geen plaats meer voor de zusters. De Kruisheren stelden daarop hun patronaatszaal, de St. Jozefkring, ter beschikking.

Het Retraitehuis
Het Retraitehuis


Na de bevrijding

Toen de zusters na de bevrijding terugkeerden vonden zij hun gebouw in gebruik als lazaret van het Rode Kruis. Pas op Eerste Kerstdag 1944 kregen de zusters toestemming hun gebouw weer te betrekken. Kort na de capitulatie werd de eerste retraite, een voor de eigen zusters, gehouden. Vanaf februari 1946 werden weer op grote schaal retraites gehouden. Jaarlijks kwamen er 4 à 5.000 retraitanten naar het retraitehuis. Sinds 1970 is naast het houden van retraites, de huisvesting en verzorging van bejaarde medezusters een belangrijke taak van het retraitehuis geworden.

20

Reacties (20)

Rini de Groot. Best. zei op 25 november 2008 om 21:49 uur

Weg halen van hout.
Ik (1937) kan me nog herinneren, dat in de oorlogsjaren, een enorme partij lange dikke planken, bij ons op zolder,
(R. de Groot Maasstr.B306a) gestapeld werden,afkomstig van het Missiehuis. Vermoedelijk lag het daar niet meer veilig opgeslagen.

Rini de Groot. Best. zei op 25 november 2008 om 21:58 uur

Broedeieren.
Er was sprake, dat het Missiehuis een goede kwaliteit, broedeieren verkocht.
De afname was te grootom aan de vraag te voldoen, zodat er elders eieren opgekocht werden.

Rini de Groot. Best. zei op 3 mei 2009 om 21:49 uur

Terwijl wij voor het huis stonden,(Maasstraat) zagen we een stoet van mensen voorbij komen, beladen met allerlei spullen, die zo meegenomen mochten worden, vóórdat het Missiehuis opgeblazen werd. Het koste ons Moeke om mijn zus ,,thuis,, te houden.

Mariët Bruggeman, namens BHIC zei op 8 mei 2009 om 09:37 uur

Beste Rini,
hartelijk dank voor je aanvullingen op ons verhaal over het Missiehuis van Steyl. We houden ons aanbevolen voor meer.

Rini de Groot. Best. zei op 3 juni 2009 om 22:33 uur

Op 18 Juli 1989 bezochten wij het Kinderboekenmuseum in Winsum, (Groningen).Het museum mist de boeken en titels uitgegeven in het Katholieken Zuiden.Ik kon hun helpen met een lijst uit de St.Michaels Almanak (1947 en 1957) waarin een volledige opsomming stond, van de:Boekengids voor het Katholieke Gezin.(Kinderboeken en gebeden boeken, waarook vermeld: ,,De Kindermis,, door Pastoor de Louw.Uden Fl 1.50) De drukkerij stond in het klooster van Steyl.

Rini de Groot.Best. zei op 11 juni 2009 om 21:21 uur

Eind jaren,40 kreeg elk gezin in Uden van de gemeente, een toegangskaart om het wandelpark te bezoeken.Op een Zondagmiddag hebben we het met ons Moeke, broertjes en zusjes bezocht.
Het park was dicht begroeid met hoge bomen en struiken,en voorzien van vele wandelpaden, op dat moment stond de geurende Jasmijn in bloei.Een veel grotere vijver als nu,en aan de zuidwest zijde een Mariagrot, met een stenen tafel, die diende als Rustaltaar bij de processies.(Deze grot was groter, als die ik jl.7 Juni zag in de kloostertuin van SVD. in Steyl, als kind was vroeger alles groter, het formaat blijft het zelfde, maar wij zijn gegroeid!)
Op een zondagmiddag zijn we door een agent(de Lange Jan)aangesproken, toen we met andere kinderen, zonder begeleiding, iets te hard door het park liepen.

Cor van den Broek, 'Bruukske'. zei op 29 augustus 2009 om 15:34 uur

Vijver van de Paoters.
Eind zestiger jaren, gingen we vaak spelen bij zoals we dat noemden,"De Vijver van de Paoters".
En dat was voor ons klèèn jong, zo spannend want er was nog een beetje over van het missiehuis zoals een gedeelte van een naar mijn idee een betonnen altaar en een grote vijver.
Volgens mij was die vijver daar gekomen door de explosie om het huis op te blazen.
In onze rijke fantasie deden we net alsof we bij het altaar een heilige mis hielden voor de vissen die talrijk rondzwommen in (onze) vijver van de paoters.
Toen in de tachtiger jaren de gemeente de vijver en de natuur eromheen ging cultiveren om daar een grote schaatsbaan en visvijver te maken waren we er dan ook verbolgen over dat de gemeente dit mooie stukje cultuur verwoestten.

Rini de Groot. zei op 12 maart 2013 om 06:57 uur

In 1939 werd het kerkorgel van het Missiehuis nog gerestaureerd door Pels & Van Leeuwen uit Den Bosch.

Rini de Groot zei op 12 maart 2013 om 21:21 uur

Op Woensdag 25 febr. 1948 zijn we met z,n drieën s,middags gaan “slibberen” op de Visvijver achter de boerderij we waren niet de enigste.

Rini de Groot zei op 14 maart 2013 om 23:10 uur

De handgeschreven Rekening voor de Restauratie van het Orgel Missiehuis Uden, Opus 130, is terug te zien op de website van de orgelbouwer: October 1938 Prijs: f. 2000.— Met een garantie van 15 jaar. En verder: Kast gemaakt door het klooster.

Rini de Groot zei op 15 maart 2013 om 11:41 uur

Op de foto na de verwoesting in 1944 van de Kapel ziet men het Roosvenster. Het betreffende venster is ook te zien op de website van orgelbouwer Pels&Van Leeuwen uit Den Bosch. Daar zie je bij nr 130 van de Werklijst een foto van het orgel met op de achtergrond ook het Roosvenster.

Rini de Groot zei op 17 maart 2013 om 19:09 uur

Karel van Dijk, maakte destijds, na het bombardement, de sleutel om het tabernakel te kunnen openen. Karel, de smid van Buurtschap Velmolen, woonde 300 mtr. verder.

Gerard H.A.A. de Bie zei op 17 mei 2015 om 14:53 uur

In de "Katholieke illustratie"van 1923 - 1924 vind ik 'n foto van het missiehuis "St Willebrord" te Uden met als onderschrift "Het missiehuis "St Willebrord" na de voltooiing van het nieuwe schoolgebouw. Als ik boven staand verhaal lees onder zusters -1912- moet ik concluderen dat : > of de Katholieke Illustratie plaats hier 'n minstens 12 jaar oude foto > of men heeft wel heel lang gedaan over 't uit eindelijk voltooien van het schoolgebouw. Op de foto is het gebouw in z'n volle breedte te zien ( foto 4,8 cm - 12,1 cm)

Rien Wols zei op 21 mei 2015 om 09:03 uur

@Gerard, er is denk ik nog een andere mogelijkheid: de zusters hebben tijdelijk in het schoolgebouw gewoond, tot hun eigen klooster klaar was. Dat staat in bovenstaand verhaal. Maar het zou heel goed kunnen (gezien de groei van het aantal studenten) dat die school tien jaar later te klein was en er een volledig nieuw gebouw is neergezet, waar de KI vervolgens aandacht aan heeft besteed. We hebben dat niet tot in detail uitgezocht. Vriendelijke groet

Gerard H.A.A. de Bie zei op 14 september 2015 om 20:39 uur

Wat ik van dat gebouw weet en dat is ook het enigste,
is dat mijn oma , Toen Wed. Drika de Bie -van Kol
de oven uit de bakkerij van dat gebouw heeft overgenomen .
Die oven heeft vervolgens tot 1959 dus dienst gedaan in Boekel,
eerst onder de vleugels van m'n oma en vanaf 1952 van m'n
ouders; Bakker Willy de Bie en z'n vrouw Dina op Kerkstraat - Noord.
't ís maar 'n weetje.
Groet Gerard.

Gerard H.A.A. de Bie zei op 28 februari 2017 om 22:19 uur

In het maandblad "De katholieke Missiën", het 5de nummer van jaargang 71 uit september 1950 vond ik een overzicht in getallen van 75 jaar SVD tot dan toe.
Ziet er als volgt uit :
1875 Arnold Janssen opent zijn eerste missiehuis te Steyl.
1876 Arnold Janssen opent een eigen missie-drukkerij te Steyl.
1879 De twee eerste SVD-missionarissen ver¬trekken naar China.
1880 De eerste Sint Michaëls Almanak van Steyl verschijnt.
1900 De S V D heeft zich gevestigd in: Nederland, Duitsland, Oostenrijk en
Italië. De SVD-missionarissen zijn werkzaam in: China, Brazilië, Chili, . Nieuw-Guinea en Afrika, Argentinië
1907 De Nederlandse SVD neemt het tijd¬schrift „De Katholieke Missiën" over.
1911 Te Uden wordt het Missiehuis St. Willibrordus geopend.
1915 Te Teteringen wordt het Missiehuis St. Franciscus Xaverius geopend.
1921 Opening van het Missiehuis St. Lambertus te Helvoirt.
1924 Opening van het Missiehuis St. Jan te Soesterberg.
1925 De SVD is vertegenwoordigd in: Nederland, Duitsland, Oostenrijk, Italië, de Verenigde Staten van Amerika, Polen, Hongarije en Tsjecho-Slowakije.
De SVD-missionarissen arbeiden in: China, Brazilië, Argentinië, Chili, Nieuw Guinea, Japan, De Kleine Soenda-eilanden, de Philippijne, Paraguay en de neger-missie van Noord-Amerika.
1928 De zetel van het Generale Bestuur wordt van Steyl naar Rome overgebracht.
1932 Te Heide wordt het Missiehuis Maria Middelares geopend.
1937 Met het Zaligverklaringsproces van Pater Arnold Janssen wordt een begin gemaakt.
1939 Het Missiecollege St. Jozef te Overijse wordt geopend.
1950 De SVD heeft haar huizen in: Nederland, Duitsland, Oostenrijk, Italië, de Verenigde Staten van Amerika, Polen, Hongarije, Tsjecho-Slowakije, Zwitserland, België, Engeland, Ierland, Australië, Spanje, Portugal, en Canada.
De SVD-missionarissen werken in: China, Brazilië, Argentinië, Chili, Nieuw Guinea, Japan, de Kleine-Soenda-eilanden, de Philippijne, de negermissie van Noord Amerika, Voor-lndië en de Goudkust.

Annemarie van Geloven zei op 1 maart 2017 om 09:57 uur

Beste Gerard, hartelijk dank voor deze geschiedenis in vogelvlucht van de SVD uit de Katholieke Missiën van 1950, dat niet bij iedereen in de boekenkast zal staan.
Weer dwingt het wereldwijde missiewerk van deze paters een diep respect af.

Piet Bron zei op 7 april 2017 om 00:10 uur

Het orgel waar over gesproken wordt is door de firma Pels & Zn. (Alkmaar) gebouwd, en werd in oktober 1938 opgeleverd. Bij de bouw gebruikte de bouwer wel ouder materiaal. De firma Pels & Van Leeuwen is ontstaan in de jaren zestig door een fusie van de firma Pels & Zn. en de firma Van Leeuwen, orgelmaker in Leiderdorp.

Arjen zei op 25 januari 2021 om 09:25 uur

kan er mij ook iemand vertellen waarom het opgeblazen werd door de Duitsers? Dat is mij niet echt duidelijk

Thijs de LeeuwBHIC zei op 25 januari 2021 om 11:05 uur

Hallo Arjen, op deze pagina https://www.archieven.nl/nl/zoeken?mivast=0&mizig=212&miadt=1212&miaet=… wordt vermeld dat het missiehuis door brand en bommen werd verwoest. Ook op andere pagina's, zoals deze https://www.udenarchief.nl/het-rijke-roomsche-leven , wordt dit vermeld maar niet veel meer dan dat.
Details zijn te vinden in de publicatie A.L.M. Sanders, "Uden in de Tweede Wereldoorlog", pagina 81-82 e.v.
Hier te vinden: https://www.udeningeschriften.nl/wp-content/uploads/2017/03/A.L.M.-Sand… Er werd brand gestoken en blijkbaar hadden de brandstichters ook drie bommen tegen de muren van het gebouw geplaatst. Een daarvan is door de brand geëxplodeerd. In het genoemde geschrift wordt alles wat er gebeurde gedetailleerd beschreven, met verwijzingen naar en citaten uit bronmateriaal. In de tekst wordt het niet heel expliciet gezegd, niet over het missiehuis althans, maar het lijkt erop dat de brandstichting in de context geplaatst moet worden van de terugtrekkende Duitse troepen met ingang van Dolle Dinsdag. In Uden e.o. werden diverse panden in brand gestoken, met het doel om de daar bewaarde voorraden niet in handen van de geallieerden te laten vallen.

Reactie toevoegen

Je e-mailadres is privé en zal niet openbaar worden gemaakt.

Platte tekst

  • Geen HTML toegestaan.
  • Regels en alinea's worden automatisch gesplitst.
  • Web- en e-mailadressen worden automatisch naar links omgezet.