Het rijke roomse leven in brabant 1900-1970

Het Sint Ursulaklooster in Tilburg

Kloosters

Vanuit Venray stichtten de zusters Ursulinen in 1903 een klooster met school aan de Dionysiusstraat 2 (nu Elzenhof 139), op de hoek met de Elzenstraat in Tilburg. Architect W.J.A. Bouwman maakte de plannen voor het klooster, dat op 25 april 1904 werd ingezegend.

Tilburg, St. Ursulaklooster, 1991. Foto: BHIC, fotonr. PNB001063746Bouwman bouwde in 1907 ook de kapel en de H. Hartschool. Op 1 augustus 1944 namen de Zusters van J.M.J. het Ursulaklooster over.

Na een tijdelijk verblijf in de Mozartstraat verhuisden de Ursulinen naar de Elzenstraat 16. De zusters J.M.J. zetten de kleuterschool en de lagere school aan de Dionysiusstraat voort en verzorgden Montessori-, lager-, huishoud- en ulo-onderwijs in de Elzenstraat. Er volgde een uitbreiding van de school door C. Panis in 1947.

De scholen werden in 1973 aan het plaatselijk schoolbestuur overgedragen. De zusters vertrokken in 1981. Het klooster kwam in handen van de landelijke Bouwcorporatie voor Bejaarden, die het in juni van dat jaar liet slopen. Van het oorspronkelijke neogotische klooster resteren nog het schoolgebouw en de kapel aan de voormalige kloostertuin, bij het huidige appartementencomplex.

De kapel, die in 1997 als wijkkapel werd gesloten, is in 2000 voor een symbolisch bedrag verkocht aan de gemeente. Ze wordt vanaf 1 september 2005 gebruikt voor huwelijken, uitvaarten, workshops, congressen en muziekoptredens. De schoollokalen worden bewoond.

Bron: Jan Smits, Vademecum van religieuzen en hun kloosters in Noord-Brabant. Alphen a/d Maas, 2010

Foto: Voormalig St. Ursulaklooster, 1991 (BHIC, fotonr. PNB001063746)

11

Reacties (11)

Guus de Laat zei op 1 oktober 2018 om 15:08 uur

Ben van 8e tot mijn 13e misdienaar geweest in de kapel van de zusters.
Herinner mij nog de leuke dingen zoals na de mis in de tuin bessen plukken. Of met Nieuwjaarsmorgen na de vroegmis (06.30 uur) over de straat naar onafgeschoten vuurwerk zoeken.
Ook gebeurde er toen ook wel enige onoorbare zaken die niet (of net wel) bij het RR-leven hoorde.

Marilou Nillesen zei op 1 oktober 2018 om 21:01 uur

Goed te horen dat je goede herinneringen hebt aan die tijd, Guus. Vond je het werk als misdienaar zelf ook leuk?

En ja, die donkere kant van dat Rijke Roomse Leven moet ook zeker niet worden onderschat. Goed dat je beide kanten daarvan aanstipt.

Theo P.J.M. van Besouw zei op 16 april 2024 om 22:41 uur

Mijn grootmoeder, Elisabeth Reijven (1886-1970), bezat in haar jeugd een nogal ongebreidelde geest die haar moeder wenste in te tomen door haar naar het toen nieuwe Ursuline Klooster te sturen waar onvoorwaardelijke gehoorzaamheid als een deugd werd beschouwt. Ze werd opgenomen als novice en kreeg opdrachten van de Meres en Soeurs die gericht waren om de juiste spiritualiteit te ontplooien. Een zo'n taak was het harken van een zand tuinpad op een manier dat het resultaat een mooi visgraat figuur zou zijn. Betje legde zich met vrome inzet op opdracht neer en was juist klaar toen een Mere door het pad schuifelde en haar werk vakkundig verknoeide. Dit overschreed de grens van haar geduld en zei "Als ge dat nog een keer doet, dan zal deez hark hier in hoe nek leggen!". De Mere liep meteen naar Moeder Superieur om het gebrek aan respect uit te leggen met gevolg dat Betje het klooster moest verlaten. Jaren later trouwde Betje met Piet van Besouw maar dat is een ander verhaal.

Norah zei op 17 april 2024 om 00:05 uur

Heel amusant, maar er bestond een groot verschil tussen mères en soeurs wat ik me nog meen te herinneren.
Je grootmoeder heeft er goed aan gedaan om in het "wereldse" leven te stappen.

Thijs de Leeuw zei op 29 april 2024 om 15:33 uur

Prachtig Theo, mooi verteld. Zo valt er vast nog meer te vertellen over uw grootmoeder, haar tijd bij de zusters en hoe het haar ná dit kloosterleven verging. Heeft zij indertijd ook nog veel zelf over deze tijd verteld, als ik het zo lees dan vermoed ik van wel! Goed dat deze verhalen bewaard blijven en doorgegeven worden. Hartelijke groet en tot ziens op de site,

Theo P.J.M. van Besouw zei op 29 april 2024 om 16:56 uur

Hartelijk dank voor de positieve reactie. Ik ben bezig met het afmaken van het verhaal over mijn ouders, Anne Marie Oooms en Theo van Besouw, beiden Tilburgers. Hun levensloop was nogal uniek en die wilde ik voor mijn kinderen vastleggen. Omdat ik Canadees ben, is het in het Engels geschreven. Maar ik hoop een website te vinden waar een hoofdstuk in het Nederlands welkom zou zijn.

Marianne van Dongen-Meijs zei op 31 mei 2024 om 15:44 uur

Als basisschool leerlinge zat ik bij de zusters van JMJ op school. De meisjesschool .
Jaren 1956-1962.
De kloostertuin verbond de twee delen van de basisschool voor meisjes.
Het tweede deel lag in het gebouw van de Montesorischool. Dat was in die tijd
een haat/liefde verhouding van leerlingen.
In het klooster ben ik regelmatig geweest. Ik herinner me zuster Ancilla, zuster Adriana (van de kapel) en zuster Wilhelmie. (kleuterschool)
Onze kinderen waren misdienaar. Ik kan nog veel meer vertellen, maar de ruimte is te klein.

Thijs de Leeuw zei op 19 juni 2024 om 15:07 uur

Mooi hoor Theo! Leuk dat je er nog wat meer over wilde vertellen. En je kunt ons / het BHIC (mag t.a.v. mij) altijd een concept sturen (mail: info@bhic.nl). Benieuwd. En dan kunnen we eens kijken of en waar we dat een plek hier op de site kunnen geven. Hartelijke groet,

Ook jij bedankt Marianne voor het reageren. was er dus ook weinig contact tussen de leerlingen van de meisjes- en montessorischool? Werd er bij de leerlingen ook al duidelijk interesse gewekt voor het leven als zuster/ kloosterleven? Of was dat meer voor oudere leerlingen - kan ik me voorstellen? Bijzonder om zo jong dan zo vaak in zo'n klooster te komen. Vertel nog eens verder als je wilt. Kan ook prima in stukken ipv ineens het hele verhaal hoor! Hartelijke groet,

Marianne van Dongen-Meijs zei op 29 juni 2024 om 15:04 uur

De leerlingen op de Montesori school kwamen van de elitaire klasse. (werd gezegd). Zij waren ook niet altijd R.K. opgevoed. En die 2 dingen kreeg ik als kind te horen. Ik mocht ook niet met iemand spelen, die op de Montesori school zat.
Dus bleef het bij vermijden van contact. Dat heeft mij als kind altijd dwars gezeten. Ik oordeelde niet over wat of hoe ze waren. Dat zag je toch niet.
Als R.K. opgevoed meisje, vond ik dit niet in mijn geloof passen. God accepteert ieder geschapen wezen. En oordeelt niet. De kerk dus wel. En dat voelde, zo jong als ik was, al tot een tweestrijd. Toch moest ik de regeltjes van de kerk volgen.
En ja, ik werd groot gebracht met strenge geloofsregels. 2 Neven van mij werden missionaris. En zij probeerden mij warm te maken om missie zuster te worden. Met die insteek ben ik dus ook regelmatig kloosters gaan bezoeken en had ik intens contact met enkele zusters van JMJ . Maar ook met de Rooi harten en de Rooi Pannen. En zeker heel veel jaren de kapucijnen.
Ik was helemaal het type meisje, vrouw, dat non wilde worden. Toen ik met 16 jaar op dansles moest. En met 17 jaar een vriend kreeg. (huidige man) veranderde mijn inzichten wel erg snel. Tot zover voor nu.

Norah zei op 29 juni 2024 om 17:15 uur

Hallo Marianne,
Zelf heb ik ook op een Montessorischool gezeten, en dat was in dit geval een kleuterschool, al van mijn derde, tot mijn zesde.
In mijn geval was iedereen R.K., en er waren ook zusters die "les" gaven. Het was een bepaalde methode van onderwijs. Verder had je de Fröbelschool, werd wat op neergekeken,waarom?
Ik dacht niet dat ik tot een elitaire klasse behoorde ;) Ik hoop van niet.

Jeeke Gadellaa- van Mook zei op 22 november 2024 om 12:03 uur

Ik zat op huishoudschool St. Angela in de Elzen straat in 1962.
Nu zitten mijn kleinkinderen op b.s. de Elzen. Is dat het zelfde gebouw? Ik herken die oude trappen enz.
Jeeke.

Reactie toevoegen

Je e-mailadres is privé en zal niet openbaar worden gemaakt.

Platte tekst

  • Geen HTML toegestaan.
  • Regels en alinea's worden automatisch gesplitst.
  • Web- en e-mailadressen worden automatisch naar links omgezet.