Het rijke roomse leven in brabant 1900-1970

De Kanunnikessen van de H. Augustinus van de Congregatie van O.L. Vrouw

Paters & Nonnen

Pierre Fourier (1565-1640), een regulier augustijner kanunnik, was eind zestiende eeuw pastoor in Mattaincourt in het Franse Lotharingen. Hij was daar ook geestelijk leidsman van de jonge Alix Le Clerc (1576-1622). Samen richtten zij in de Kerstnacht van 1597 een nieuwe congregatie op, die zich richtte op het onderwijs aan meisjes, zowel van rijke als van arme ouders.

In 1616 gaf de paus zijn goedkeuring aan de regel, de zusters noemden zich Congregatie van Onze Lieve Vrouw. Vanaf 1628 kregen ze bekendheid als Kanunnikessen van de H. Augustinus. Andere benamingen voor de congregatie zijn: Reguliere Kanunnikessen van de Heilige Augustinus van de Congregatie van Onze Lieve Vrouw of Kanunnikessen van de H. Augustinus. De stichtster Alix le Clerc werd in 1947 zalig verklaard.

De orde had een tweeledig doel en de zusters leidden dan ook een vita mixta, een combinatie van een beschouwend, liturgische leven en het apostolaat, in de vorm van het geven van onderwijs, met aandacht voor opvoeding en missie. De kanunnikessen legden naast hun traditionele geloften van armoede, gehoorzaamheid en kuisheid nog een vierde gelofte af tot het opvoeden en onderwijzen van vrouwelijke jeugd.


De orde kent drie soorten zusters:
- Koorzusters, verantwoordelijk voor het onderwijs en het bidden van het koorgebied volgens het Rituale Romanum;
- Lekezusters, verantwoordelijk voor de huishoudelijke bezigheden en
- Uitgaande zusters of tourières, verantwoordelijk voor de relaties met de buitenwereld, bijstaan van de lekezusters en assisteren in het onderwijs.

Het noviciaat, het scholastikaat (de opleiding voor onderwijskrachten) en de missieprocuur bevonden zich in Frankrijk.

Na een flinke periode van groei van de congregatie in Frankrijk en Duitsland, vestigden kanunnikessen uit Essen (Duitsland) zich tussen 1876 en 1888 tijdelijk in Nederland vanwege de Kulturkampf die daar woedde.

In Frankrijk gebeurde rond de eeuwwisseling iets dergelijks als in Duitsland zo’n 25 jaar eerder: een sterk antiklerikale houding die een groep kanunnikessen uit Gray (F.) in 1903 noodzaakte naar Nederland te vertrekken. Zij stichtten een klooster in Ubbergen. Om dezelfde reden vestigden zusters uit Lunéville zich in Vught.

In die plaats hebben zij drie kloosters gehad: Regina Coelihet klooster in Villa Eikenheuvel en het klooster Alix le Clerc. Buiten de provincie Noord-Brabant hadden de kanunnikessen nog kloosters in Ubbergen en Rotterdam.

De orde verrichtte in de twintigste eeuw missiewerk in Europa, Zuid-Amerika, Afrika en Azië, maar het aandeel van Nederlandse zusters daarin is onduidelijk. De Unie van Jupille (België), waartoe het klooster in Ubbergen behoorde, missioneerde in Brazilië en Belgisch Congo. Nederlandse zusters waren daar bij betrokken.

De Romeinse Unie, waartoe het klooster Vught behoorde, had een missie in Vietnam, waar zusters werkten in lager en middelbaar onderwijs, weeshuis en poliklinieken

Foto’s
Alix le Clerc (1576-1622). Bron: Wikipedia.
Kanunnikes uit Vught, z.j. Fotograaf: Fotopersbureau het Zuiden. Bron: BHIC, fotonr. FOTOVU.4897.
Vught, afleggen van de Eeuwige Geloften door zuster Heere op Regina Coeli, 1959. Bron: BHIC, fotonr. 1634-010732.
Vught, Mère Maria Paul op Regina Coeli, 1948. Fotograaf: Fotopersbureau Het Zuiden. Bron: BHIC, fotonr. 1634-007430.

Bronnen
Jan Smits, Vademecum van religieuzen en hun kloosters in Noord-Brabant. Alphen a/d Maas, 2010.
Database Erfgoedcentrum Nederlands Kloosterleven, lemma Kanunnikessen van de H. Augustinus.
Repertorium van Nederlandse zendings- en missie-archieven 1800-1960, lemma Kanunnikessen van de H. Augustinus.

10

Reacties (10)

Ellen Baske zei op 21 november 2018 om 15:45 uur

Goede middag, per toeval kwam bovenstaande site in beeld en mogelijk is het een waardevolle toevoeging aan uw artikel tevweten dat in 2017 het boek: Het verhaal van 'de Nonnen van Vught', geschreven door de nu nog in leven zijnde zuster Annette Heere, verscheen.
Zij maakte niet alleen deel uit van Regina Coeli, was er prefete van het pensionaat en later verantwoordelijke voor de groep zusters n Nederland (Vught en Ubbergen). Zij kon van binnenuit schrijven en alle fwiten zijn getoetst in het meer dan 100 jr. oude archief. Met vriendelijke groet, Ellen Baake

Lisette KuijperBHIC zei op 22 november 2018 om 11:25 uur

Dag Ellen, hartelijk dank voor je reactie! We hebben het boek van Annette Heere gelukkig al opgenomen in onze bibliotheek, zodat iedere geïnteresseerde dit in onze studiezaal kan lezen. Heel fijn dat je er ons bij dit verhaal op wijst, zodat iedereen ook op de hoogte is van dit mooie boek.

Henriëtte Flos Hanraets zei op 14 maart 2019 om 22:33 uur

Op de nieuwsbrief van Erfgoedstem het artikel over RK internaten in Brabant. Ik heb mijn MMS tijd op het internaat Regine Coelie gezeten en zag dat Anette Heere een boek over de Nonnen van Vught heeft geschreven. Ik heb van haar Franse les gehad. Is het boek nog te koop? Zo ja kun je me het ISBN nummer doorgeven of hoe het boek verkrijgbaar is. Alvast bedankt, hartelijke groet Heniëtte

Christian van der VenBHIC zei op 15 maart 2019 om 10:53 uur

Henriëtte, dit boek, getiteld "Het verhaal van 'de Nonnen van Vught'", hebben wij uiteraard op onze studiezaal ter inzage, maar een snelle Google-actie leert me, dat het ook bijvoorbeeld via Bol.com nog te bestellen is.

landuyt johnny zei op 28 december 2020 om 12:14 uur

Geachte ,
ik ben opzoek naar informatie over de reguliere kanunnikessen van de Heilige Augustinus van de Congregatie van Onze Lieve Vrouw te 1851 Humbeek (Grimbergen) Oprichting enz.
Kan u me verder helpen.
Alvast bedankt.

Norah zei op 28 december 2020 om 20:21 uur

Ik kan geen enkel klooster vinden van deze orde in Humbeek/Grimbergen. Bent u hier zeker van?
Mvg.

Norah zei op 28 december 2020 om 20:32 uur

Contact voor België t.a.v. deze orde:

Carmersstraat 83/85 B-8000 Brugge

mail: nazarethguests@hotmail.com

Norah zei op 29 december 2020 om 12:17 uur

Of wordt hier de abdij van Grimbergen bedoeld? Hier leven en werken de Norbertijnen die ook de regels van de H. Augustinus naleven.
www.abdijgrimbergen.be

landuyt johnny zei op 30 december 2020 om 11:06 uur

Ik heb een postkaart :Dames Chanoinesses de St-Augustin.
Château Steynen Huis . Humbeek (1910)

Norah zei op 30 december 2020 om 16:47 uur

Dat kan kloppen. Deze zusters hebben in dit gebouw slechts 15 jaar gewoond, van 1906-1921, en hebben er verbouwingen aan laten verrichten.
Ze behoorden echter tot de Franse! Kanunnikessen.
Zie: Landhuis De Robijn of Steenenhuis(googlen).
U reageert op 2 verschillende plaatsen op dit forum.

Reactie toevoegen

Je e-mailadres is privé en zal niet openbaar worden gemaakt.

Platte tekst

  • Geen HTML toegestaan.
  • Regels en alinea's worden automatisch gesplitst.
  • Web- en e-mailadressen worden automatisch naar links omgezet.