In 1832 begonnen ze met de verzorging van hun eerste patiënten in de Oude Kluis in Handel. Vijf jaar later kon er al een aparte woning voor de verpleging neergezet worden. Maar ook op dit terrein begon de wetgever zich te roeren: in 1841 werd de Krankzinnigenwet van kracht, die onder meer het (Staats)toezicht op krankzinnigen en krankzinnigengestichten regelde. De broeders moesten vergunning voor hun activiteiten vragen, die ze in 1843 kregen. Daarmee waren ze de eerste congregatie in Nederland die zich officieel met de geestelijke gezondheidszorg bezig mocht houden.

Vervest was in 1674 toegetreden tot de Derde Orde van Franciscus van Assisië door het afleggen van zijn tijdelijke gelofte in het Belgische Hoogstraten. In 1700 vormde hij met twee medebroeders een convent in Meerveldhoven. Deze lekenbroederschap verhuisde in 1722 naar een ‘kluis’ in Handel, waar zij een kostschool stichtten. Omdat dat niet genoeg was om in hun onderhoud te voorzien, bouwden ze in 1734 ook nog een brouwerij, Huis Bloemendael. Zo kreeg Vervest de bijnaam ‘de Brouwer’, een naam die de broeders tot op heden voor hun stichter gebruiken.

Omdat de Duitse Orde, die het in Gemert voor het zeggen had, zich met name tegen hun brouwactiviteiten verzette, verhuisden de broeders in 1742 opnieuw en bouwden een huis bij Boekel, Huize Padua. Rond 1768 hadden de broeders daar zo’n 50 kostschoolkinderen.

Nadat ze waren overgegaan op de verzorging van psychiatrische patiënten, groeide Huize Padua uit tot een grote inrichting en in 1848 namen de paters Kapucijnen het geestelijk bestuur van de broeders op zich. Dat leidde uiteindelijk in 1871 tot de vaststelling van de Statuten en Regel, waaraan zich toen 21 Broeders onderwierpen. De regel werd daarna regelmatig herzien, mede door de groei van het aantal huizen. Wat bij alle herzieningen bleef, was dat de Broeders Penitenten zich concentreerden op de verzorging van geestelijk gehandicapten en psychiatrische patiënten.

In 1940 sloot de congregatie van de Broeders van de Onbevlekte Ontvangenis en de H. Franciscus te Drunen zich aan bij de Broeders Penitenten. Met de oprichting van de Daniël de Brouwerstichting in 1968 droeg het bestuur van de congregatie haar zes verpleeghuizen over aan leken.

In Noord-Brabant hadden de Broeders Penitenten instellingen in Biezenmortel-Udenhout (Huize Assisië, in ‘t Hooghout), Boekel (Huize Padua en De Kluis), Handel (Klooster Bloemendaal), Oss (klooster Maria-Theresia in het voormalige Hooghuis) en Ginneken (Huize Wolfslaar). In Tilburg had de congregatie vestigingen in klooster Mariahof (Piusoord), Huis Daniël de Brouwer (voorheen het Petrus Dondersgesticht) en voerden zij het bestuur over opvoedingsgemeenschap ’t Hooghout.

Buiten Noord-Brabant waren er vestigingen in Apeldoorn, Wilp (Gelderland) en Heemstede en buiten Nederland waren de broeders van 1968 tot 1994 in Duitsland werkzaam in de zorg voor verstandelijk gehandicapten.

Vanaf 1964 vonden er ook missieactiviteiten plaats. Voor die tijd hadden de broeders incidenteel al ondersteuning gegeven aan missieactiviteiten van anderen. Zo waren zij in Indonesië betrokken bij de missie van de Kapucijnen op Borneo en Sumatra, de Kruisheren in Bandoeng en de Missionarissen van het Heilig Hart in Poerwokerto.

In Congo werkten de broeders mee met de Scheutisten en in Brazilië ten slotte met de Kapucijnen. In 1964 richtte de congregatie in Chili verschillende scholen en ziekenhuizen op. Ook in Tanzania zijn de broeders actief.

De Broeders staan ook bekend als Congregatio Fratrum Poenitentium St. Francisci, of helemaal voluit Congregatie van de Broeders van den Derden Regel van Penitentie van den H. Vader Franciscus van Assisië, dan wel iets korter Broeders Penitenten van de H. Franciscus.

Foto’s:
Tilburg, inzegening door Mgr. Hendrikx, vicaris-generaal van het bisdom 's-Hertogenbosch, van het klooster Mariahof, 1937. Fotograaf:  Fotopersbureau Het Zuiden. Bron:  Regionaal Archief Tilburg, fotonr. 016486.
Tilburg, inzegening door Mgr. Hendrikx, vicaris-generaal van het bisdom 's-Hertogenbosch, van het klooster Mariahof, 1937. Fotograaf:  Fotopersbureau Het Zuiden. Bron:  Regionaal Archief Tilburg, fotonr. 016487.
Tilburg, broeders en genodigden (in het midden Mgr. Diepen en vicaris-generaal Hendrikx) bij de opening van klooster Mariahof, 1938. Fotograaf:  Fotopersbureau Het Zuiden. Bron:  Regionaal Archief Tilburg, fotonr. 016492.

Bronnen:
J. Smits, Vademecum van religieuzen en hun kloosters in Noord-Brabant. Alphen a/d Maas, 2010.
Repertorium van Nederlandse zendings- en missie-archieven 1800-1960, lemma Broeders Penitenten van de H. Franciscus van Assisi.