Franciscanessen in de Nieuwstraat

In 1843 vestigden de zusters zich in Breda. De eerste activiteiten waren gericht op de zorg voor bewaarscholen en het lager onderwijs. Een nieuwe activiteit ontstond door het betrekken van het oude weeshuis, waar de congregatie arme katholieke wezen opnam. De rijke katholieke wezen werden aan de Sint Janstraat gehuisvest.

Door de voortdurende aanwas van (half-)wezen, leerlingen en zusters, moest het pand voortdurend worden uitgebreid. In 1899 kochten de zusters een rij panden aan de Nieuwstraat. De van oorsprong middeleeuwse hofhuizen hebben de klinkende namen Waelwijk, Bruheze en Assendelft.

Zo ontstond aan beide kanten van de Nieuwstraat een complex van scholen en kloostergebouwen, verbonden met een tunnel (1888). In 1917 werd een moderne industrie- en huishoudschool gestart en in 1920 promoveerde de normaalschool tot kweekschool.

Liefdegesticht, Nieuwstraat 25 (1843-1992)

Deze patriciërswoning stond al in 1559 bekend als Huis van Assendelft. Het gebouw was van 1806 tot 1840 in gebruik als weeshuis. De franciscanessen verbouwden het huis ingrijpend in 1840. De zusters vestigden zich hier in 1843, ze kochten het huis in 1849 en bouwden er in 1871 een nieuwe kapel aan.

In 1889 werden er plannen beraamd voor een grote uitbreiding. De groei van het aantal zusters maakte vergroting van het klooster noodzakelijk. Om vrijkomende ruimten te bestemmen voor de zusters, bouwde men aan de Nieuwen Weg een weeshuis. Aan de achterzijde bouwden de architecten F.B. en L. Sturm in 1939 een aanbouw, die in 1956 is afgebroken.

Liefdegesticht,  Nieuwstraat 27-29 (1899-1992)

In de zestiende eeuw bevonden zich op deze plaats een patriciërswoning, het Huis van Neerven, en een ander huis. Van 1628 tot 1640 waren beide panden en het Huis van Assendelft in handen van de Minderbroeders Franciscanen, die er een klooster hadden dat ze in 1640 verkochten.
In de negentiende eeuw waren er een zeepfabriek en een oliemolen gevestigd. De panden kwamen in 1899 in handen van de franciscanessen, die de industriële bouw in 1904-1905 lieten vervangen door een nieuw klooster met kapel. In 1965 werd een deel van het achterhuis afgebroken.

De communiteit is in 1992 opgeheven. De gemeente kocht de gebouwen voor studentenhuisvesting en huisvesting van een aantal stichtingen met een maatschappelijke functie.

Klooster Sancta Clara, Nieuwstraat 21-23a (1953-1985)

Het pand aan de Nieuwstraat 23  is in 1844 ontstaan door opsplitsing van nummer 21 en nummer 23a, dat bekend stond als Huis van Bruheze. De congregatie kocht nummer 23a in 1934 en verbouwde het voor de ‘internen’. In 1947 kocht de congregatie nummer 23 en verbouwde het tot internaat.

Het pand nummer 21, uit circa 1644, stond bekend als ‘huis van Waelwyk’. Het werd in 1951 aangekocht door de zusters, die het in 1953 lieten verbouwen tot het klooster Sancta Clara. De communiteit van het Liefdegesticht aan de Nieuwstraat 27 was te groot was geworden en werd daarom gesplitst. De panden Nieuwstraat 21-23-25-27 werden binnendoor met elkaar verbonden. In hetzelfde jaar werden ook de kapel en het bidkoor gebouwd.

De zusters die werkzaam waren op de lagere school of op de huishoudschool verhuisden naar het nieuwe klooster. Het is opgeheven in 1985 en in 1992 samen met de andere gebouwen aan de gemeente verkocht.

Bron: Jan Smits, Vademecum van religieuzen en hun kloosters in Noord-Brabant. Alphen a/d Maas, 2010