Het rijke roomse leven in brabant 1900-1970

Huize Sacré-Coeur in Baarle-Nassau

Kloosters

Van boven de portiek van het oude klooster kijkt het beeld van de heilige J.B. de la Salle neer op wie er binnengaat. Vroeger waren dat broeders, leerlingen en studenten, tegenwoordig niet meer…

Foto: BHIC, collectie Provincie Noord-Brabant
Foto: BHIC, collectie Provincie Noord-Brabant

De Broeders van De la Salle kwamen in 1905 vanuit België naar Baarle-Nassau. Ze kregen de beschikking over de school en het huis van Charles de Pauw. Deze bijzondere onderwijzer had ook een klein pensionaat.

De broeders kochten het gebouw uit 1843 van de weduwe De Pauw. Ze vestigden zich hier in 1908. De Nederlandse studenten werden opgeleid in het juvenaat (Institut du Sacré-Coeur) en later in het scholasticaat (kweekschool). De eerste juvenisten kwamen in 1910.

De kweekschool Sint Jan Baptist de la Salle werd in 1966 gesloten en overgeplaatst naar Heemstede. Het juvenaat-internaat sloot op 19 mei 1971 en in 1975 verhuisden de broeders naar de Oranjelaan. In 1985 vertrokken de laatste drie broeders naar Cuijk.

Op 1 december 2000 werd de nieuwbouw van de La Salle school opgeleverd. Medio december begon de verhuizing vanuit de noodlocatie, het oude klooster aan de Rector van den Broekstraat, naar de nieuwbouw aan de Sportlaan, waar de oude school in de nacht van 3 op 4 januari 1999 afgebrand was. Het gebouw aan de Pastoor de Katerstraat is in 1976 door de gemeente aangekocht en fungeert thans als gemeenschapshuis.

Foto: collectie J. Smits
Foto: collectie J. Smits

Het huidige complex kende drie bouwfasen. In de periode 1910-1918 bouwde men in 1913 op Nederlands grondgebied (haaks op de Pastoor de Katerstraat) een aanbouw aan de oostvleugel uit 1908, naar ontwerp van broeder-architect Madulf-Hubert. Daarnaast werd het oude gebouw in 1915 aangepast.

De tweede fase begon in 1930 met de uitbreiding met de kweekschool en de gymzaal. Hierin is de invloed van de Amsterdamse School te herkennen.

Tenslotte volgden tussen 1954 en 1956 nieuwe vleugels door de architecten L. Sturm en A. Crols. De toren uit deze periode heeft een open spits.

Achter het klooster ligt een fraaie tuin met grote gazons, kastanjes, populieren, sparren, berken en beuken en met ligusterhagen. Later zijn er ook sportvelden aangelegd.

Bron: J. Smits, Vademecum van religieuzen en hun kloosters in Noord-Brabant, Alphen aan de Maas, 2010

 

Benieuwd naar herinneringen van oud-leerlingen?

Klik hier voor het verhaal van Piet Hendrikx

36

Reacties (36)

Jos Verdaasdonk zei op 3 november 2018 om 12:53 uur

Ik zat van 1953 tot en met 1958 op de kweekschool St Jean Baptiste de la Salle. In mijn onderwijsbanen, heb ik steeds profijt gehad van de degelijke opleiding die ik daar van de broeders gekregen heb. Nog steeds houden wij om de drie jaar met onze klas een reünie. Dat zegt toch wel iets.

Lisette Kuijper zei op 6 november 2018 om 15:15 uur

Dat zegt zeker iets, Jos! Wat leuk dat je positief terugkijkt op je schooltijd en de opleiding die je daar genoten hebt. En wat mooi dat jullie om de drie jaar samen weer herinneringen ophalen. Kun je je misschien nog iets herinneren van de inhoud van de lessen die daar werden gegeven?

Jos Verdaasdonk zei op 7 november 2018 om 14:18 uur

De meeste broeders gaven enthousiast hun lessen. Veel aandacht werd besteed aan opvoedkunde, psychologie en didactiek van de diverse vakken. Ook bij de praktijklessen in klas 3, 4 en 5 werd de nodige aandacht besteed. Van deze wijze lessen heb ik mijn hele leven plezier gehad.

Lisette Kuijper zei op 8 november 2018 om 12:09 uur

Leuk om te weten, Jos! Had je ook een lievelingsvak of een favoriete docent?

Jos Verdaasdonk zei op 9 november 2018 om 14:35 uur

Dat vind ik na 60 jaar moeilijk ter zeggen. In klas 5 ( Hoofdaktejaar ) hadden wij een hele jonge broeder, hij was enkele jarenouder dan wij, dat sprak ons extra aan

Lisette Kuijper zei op 13 november 2018 om 14:15 uur

Dat kan ik me helemaal voorstellen, Jos! Bedankt voor het delen van je herinneringen!

Jan van Son zei op 22 november 2018 om 17:02 uur

Die jonge broeder was broeder Amandus. Hij gaf opvoedkunde en psychologie. Verder gaven er nog les: broeder Hubertus Peeters(directeur, kunstgeschiedenis en Maatschappijleer.) broeder Bernhard Festraets,( nederlands) broeder Stanislas
( tekenen). Broeder Alexius( geschiedenis) de heer Schets uit Breda( gym). Verder schieten me geen namen meer te binnen maar dat komt nog wel. Ik zat op de kweek van 1956 tot 1959. Ik bewaar er ook goede herinneringen aan. Ik moest wel elke dag van Tilburg naar Baerle fietsen ,maar dat was in die tijd heel gewoon. Er was maar een leerling met een brommer. Er waren ook enkele interne kwekelingen. Dat waren broeders in opleiding. Enkelen kwamen er uit Belgie.
We organiseerden toen ook buitenlandse reizen met de school. In 1958 een ronde door Frankrijk. Met 2 bussen van Jos van Raak. En een jaar later naar Zwitserland.
In 1963 ben ik nog met de Kweek op reis geweest naar Spanje. Wat een mooie tijd was dat

Lisette Kuijper zei op 27 november 2018 om 14:22 uur

Fijn dat je zulke goede herinneringen hebt aan jouw tijd op de kweekschool, Jan! Hebben jullie als leerlingen later ook nog contact met elkaar gehouden, of niet? Wat leuk dat ze ook buitenlandse reizen voor jullie organiseerden. Waren deze reizen vooral bedoeld om te leren of was er ook veel tijd voor ontspanning?

Jan van son zei op 27 november 2018 om 15:35 uur

We hielden nog geregeld contact. Maar vanwege onze leeftijd hebben we elkaar sinds 10 jaar niet meer ontmoet. Een aantal van onze jaargenoten zijn al overleden. De reizen waren voornamelijk voor ons plezier, we organiseerden die gedeeltelijk zelf. De broeders mochten van hun oversten alleen mee als het een bedevaart was. Daarom bezochten we Lourdes een dag of twee.

Lisette Kuijper zei op 28 november 2018 om 14:40 uur

Wat leuk dat jullie zo lang nog contact met elkaar hebben gehouden, Jan! En de broeders zullen jullie vast dankbaar zijn geweest voor de bezoekjes aan Lourdes, zodat ze ook mee konden!

Bert Wijnen zei op 12 december 2018 om 20:28 uur

Ik heb van 1955 tot 1960 (?) hier eerst op het juvenaat gezeten. In die tijd heb ik mijn Mulo-diploma gehaald. Ik had les van o.a. broeder Norbertus en Hubertus. Broeder Alphons was de directeur van het juvenaat. Daarna ging ik verder in de eerste klas van de kweekschool. Daar had ik o.a. les van broeder Alexius. Ik zat toen nog als enige intern in de klas. Jan van Raak, van de busonderneming was een van mijn klasgenoten. Ook herinner ik me nog ene Jan Rombouts, die volgens mij uit een naburig dorp kwam. Na de eerste klas had ik het gevoel "geen roeping te hebben". Ik besloot naar huis te gaan. Ik heb toen mijn onderwijzersdiploma 41a en 41b op de bisschoppelijke kweekschool in Den Bosch behaald. Dit was bij de fraters van Tilburg. Daarna heb ik 41 jaar in het onderwijs gewerkt.

Mariët Bruggeman zei op 12 december 2018 om 20:57 uur

Bedankt voor je reactie Bert, je had denk ik wel een goede basis hier geleerd? En ook je liefde voor het onderwijs gevonden?

Gerald zei op 18 februari 2019 om 02:35 uur

Mijn vader was broeder bij la Salle van 1936-1950. Hij was door de pastoor geronseld en begon in 1936 in Baarle-Nassau. Van 1939-1940 in Brussel, Groot Beijgaarden, en na de Duitse inval vertrokken de broeders naar Zuid Frankrijk tegen de Spaanse grens. De broeders hadden weinig warme gevoelens overgehouden van 1914-1918 aan de Duitsers, vandaar hun vertrek. In het najaar van 1944 kwamen ze terug naar Baarle Nassau. Mijn vader heeft vanaf april 1945 lesgegeven als onderwijzer/broeder tot 1948 waarna hij hoofd van de lagere school werd voor de broeders in Zeeland. In 1950 is hij uitgetreden waarna hij als onderwijzer niet welkom was op katholieke scholen in het zuiden van het land, dit op last van de bisschop die katholieke scholen had verboden om uitgetreden kloosterlingen aan te nemen. In het noorden van Nederland deed men minder moeilijk.

Marilou Nillesen zei op 18 februari 2019 om 10:57 uur

Indrukwekkende bijdrage, Gerald. Ik kan me voorstellen dat het voor je vader best moeilijk te verkroppen was dat hij na zijn uittreding hier niet meer aan de slag kwam. Sprak hij daar wel eens over?

Gerald zei op 18 februari 2019 om 11:42 uur

Ja, bij zijn uittreding moest die met een broeder naar Rotterdam
waar die burgerkleding kreeg en wat reisgeld. Normaal afscheid nemen
van de andere broeders was verboden terwijl die dus wel jaren gratis had gewerkt voor de orde. Het beroepsverbod daar bovenop gaf wel bitterheid, vooral na zijn pensionering kwam dat boven. Mijn vader heeft ook niks meer met de “kerk”
Hij leeft nog, is 96 jaar en heeft Alzheimer. Hij woont nu in een verpleeghuis
waar de heel goed wordt verzorgt

Jan van Son zei op 18 februari 2019 om 12:24 uur

Precies hetzelfde heb ik meegemaakt bij de Fraters van Tilburg. Na een paar maanden noviciaat trad ik uit de congregatie. Ik mocht ook geen afscheid nemen van mijn medebroeders waar ik 6 jaar mee had samengeleefd . Ik werd geweigerd op da fraterskweek in Den Bosch.,waar ik mijn studie wilde voortzetten.Maar bij de broeders van La Salle in Baarle Nassau werd ik met open armen ontvangen Dat was in 1958

Jan van Son zei op 18 februari 2019 om 12:27 uur

Sorry, het was in 1956

Marilou Nillesen zei op 18 februari 2019 om 12:30 uur

Jee Gerald en Jan, aangrijpend dit zo te lezen. Dat moet een flinke impact hebben op je leven, om dit zo te moeten ervaren.

Wat goed dat jullie dat hier zo treffend weten te verwoorden, dank daarvoor.

Fons boom zei op 12 maart 2019 om 12:01 uur

Het juvenaat is later internaat ulo geworden. Ik was daar van 1965 tot 1969. Daarna werd het gesloten en kwam er nieuwbouw voor de school. Over het internaat is weinig bekend, tenminste ik vind niet veel informatie. Het was een mooie tijd van vier jaar, hoewel met een zwarte rand van misbruik.

Marilou Nillesen zei op 12 maart 2019 om 15:07 uur

Hallo Fons, bedankt voor je berichtje. Vier jaar is best een lange periode, hoe kijk je zelf terug op die tijd? Welke herinneringen zijn je bijgebleven?

fons boom zei op 12 maart 2019 om 15:26 uur

Het zijn echt vier basisjaren geweest. Ik deed daar ulo-a en ulo-b tegelijk en zou daarna naar heemstede gaan. Maar ging uiteindelijk naar de p.a. in Amsterdam. Na 13 jaar onderwijs ben ik nu 30 jaar norbertijn van de abdij van berne en pastoor over twee parochies. De ondergrond was goed gezaaid dus.

Marilou Nillesen zei op 13 maart 2019 om 08:45 uur

Wat mooi om te lezen, Fons. Bijzondere carrièreswitch ook. Denk je zelf dat dat iets te maken heeft met je jaren op het juvenaat? Of staat dat er helemaal los van?

fons boom zei op 13 maart 2019 om 08:57 uur

Nee dat kun je zeker niet los van elkaar zien. Toen ik klaar was met de ulo, gaf ik aan broeder te willen worden. Maar ik was toen pas 15 jaar, en men had geen opvang en begeleiding hiervoor. De pabo-mensen (groep 3) studeerden eerst in tilburg en later in heemstede. Daar was geen internaat bij. Ik ben toen in Amsterdam, waar ik vandaan kwam, gaan studeren. En de roeping op een laag pitje gezet. Ben gaan studeren en gaan werken in het onderwijs. Was zeer actief in de parochie en vandaaruit kennisgemaakt met de abdij van berne, waar ik 30 jaar geleden ben ingetreden. Dus, kortom: het internaat heeft me goed gevormd en groepen.

Marilou Nillesen zei op 13 maart 2019 om 12:05 uur

Dank Fons, en wat bijzonder om te lezen dat alles dan toch is gegaan, zoals je ooit had gehoopt. Er zijn duidelijk meerdere wegen die naar Rome leiden ;)

Mascha van den Barselaar zei op 13 april 2019 om 14:34 uur

Goedemiddag, Ik heb een vraag; ik kom in de spullen van mijn overleden moeder een borduur stofje tegen met daarop o.a. de tekst geborduurd "Leerschool st Gerardus Baarle Nassau 1924"
Ik weet dat mijn oma heel goed kon borduren, dit lijkt op een oefenstofje, of examenstofje-).
Bij een andere oefenstof met neutralere tekst heeft m'n moeder een briefje gedaan dat dit een oefenstukje was. Het was een gesticht waar mijn oma als wees heel lang heeft gewoond. Mijn oma ging later naar Amsterdam als borduurster werken bij Filipona, voor de rijke mensen baby uitzetten en wiegenlakens met borduursels borduren.
Ik kan het helaas niet meer vragen aan mijn moeder, maar zou graag iets meer willen weten over deze Leerschool. Kan iemand mij hier meer over vertellen?
MVG
Mascha vd Barselaar, dochter van Tiny Coppens, kleindochter van Katharina Bernardine Teering 20-08-1901 geboren.

Marilou Nillesen zei op 15 april 2019 om 09:54 uur

Hoi Mascha, bedankt voor je berichtje. Ik kan me voorstellen dat je daar heel benieuwd naar bent! Zelf kan ik je daar niet meer over vertellen, maar mogelijk zijn hier mensen online die daar wel meer over weten?

Misschien is het leuk om een foto van het borduurstofje toe te voegen? Als je die mailt naar info@bhic.nl ovv Huize Sacré-Coeur in Baarle-Nassau, dan zetten we die er graag bij!

Marilou Nillesen zei op 15 april 2019 om 14:11 uur

Bedankt voor het snelle toesturen, Mascha, de afbeelding staat er nu bij! Nu wachten op de reacties... ;)

Thijs de Leeuw zei op 31 januari 2020 om 14:29 uur

Piet Hendrikx, een oud-leerling van het internaat van de Broeders van De la Salle, schreef een verhaal op basis van zijn herinneringen, dat je hier kunt lezen: https://www.bhic.nl/ontdekken/verhalen/op-kostschool-in-baarle-nassau-1…

Jan Broos zei op 16 januari 2022 om 21:18 uur

@Mascha: ik heb even nagevraagd bij vrienden van de heemkundekring. Deze school stond in de Nieuwstraat in Baarle-Nassau. Tegenwoordig staat daar het pand begrafenissen Cremers. (daarvoor in het ABN-AMRO bank). De kerk en het partonaatsgebouw staan er nog.


Volgens staat er geen st maar sr. sr van Soeur (zuster) Gerarda. Zij was het hoofd van de meisjesschool aldaar. (Meisjesschool Baarle-Nassau)


Zie ook de foto hieronder:




Jan van Son zei op 16 januari 2022 om 22:10 uur

Het waren de Dominicanessen van Voorschoten die in 1917 zich in Baerle vestigden. Ze hadden een meisjesschool bij hun klooster Bron: collectie Heemkundekring Amalia van Solms
De zusters onderrichtten de meisjes van Baarle-Nassau in een schoolgebouw achter het Gerardus Majellaklooster, ontworpen door architect Fr. Jansen uit Baarle-Nassau. De eerste steen werd 22 juli 1917 gelegd, 17 oktober van dat jaar was het klooster gereed.

Toen de zusters in 1959 verhuisden naar de Rector van de Broekstraat is het gebouw gesloopt om plaats te maken voor een bankgebouw.

Bron: J. Smits, Vademecum van religieuzen en hun kloosters in Noord-Brabant, Alphen a/d Maas,

Jan Broos zei op 17 januari 2022 om 20:02 uur

Ik voeg een klein correctie op mij zelf toe; Op het kleedje staat inderdaad St Gerardus. Zuster Gerarda zat bij de Franciscaner nonnen in Baarle-hertog (2 straten verder)
De aanvulling van Jos is perfect.

Ik ben vandaag gecorrigeerd door mijn moeder (92) die op deze meisjesschool heeft gezeten :-)
gr Jan

Thijs de Leeuw zei op 19 januari 2022 om 11:27 uur

Jan (en je moeder) bedankt voor deze aanvulling! : ) Ook voor de foto, inmiddels is deze aan je reactie toegevoegd.

Mascha van den Barselaar zei op 29 december 2022 om 18:37 uur

Ik zie nu pas de reacties op mijn vraag. Heel veel dank, beter laat dan nooit -).

Helaas is dus het Gerardus Majellaklooster en het schoolgebouw waar de meisjes onderwijs kregen in Baarle Nassau gesloopt....

En wat bijzonder dat u het nog hebt kunnen checken bij uw moeder die daar op school heeft gezeten!! Dank u Jan Broos!

Jan Broos zei op 10 september 2023 om 10:12 uur

Ik heb nog eens met mijn moeder gesproken (ondertussen 94). De volgende leerkrachten waren op Gerardus Majellaklooster:
- Zr Adelinda (naaiklas)
- Zr Simplicia (kleuterklas)
- Zr Mansueta (kleuterklas)
- Zr emanuelle (1ste klas)
- Zr Pia (5e maar niet zeker)
- Zr Getruda (hoofd)
- zr Cherobine
en nog juffen
- Juf Tiny
- Juf Toos
Mijn moeder had het ook nog over enkele karaktertrekken van de zusters. Die zal ik maar even weglaten hier.

gr Jan

Thijs de Leeuw zei op 11 september 2023 om 13:42 uur

Wederom dank Jan, heel fijn dat u dit hier deelt. En wat mooi dat uw moeder nog zoveel over deze tijd weet te vertellen! Ook die karakterschetsen met bijbehorende verhalen zijn trouwens wel welkom hoor, mochten er tussen zitten die zij wel wil delen. Hartelijke groet,

Jan van Son zei op 11 september 2023 om 20:51 uur

We zijn wel erg van het onderwerp Huize Sacre Coeur afgedwaald

Reactie toevoegen

Je e-mailadres is privé en zal niet openbaar worden gemaakt.

Platte tekst

  • Geen HTML toegestaan.
  • Regels en alinea's worden automatisch gesplitst.
  • Web- en e-mailadressen worden automatisch naar links omgezet.