Het rijke roomse leven in brabant 1900-1970

Het Catharinagesticht te Bergen op Zoom

Kloosters

Van 1246 tot 1747 woonden er zusters augustinessen in het Catharinaklooster aan de toenmalige Nonnenstraat, waar zij een gasthuis dreven. Op deze historische grond begon zuster Rosa de Bie in 1838 met twee medezusters haar werk in de zorg voor zieken en bejaarden.

Het Catharinagesticht in Bergen op Zoom (bron: W. Nolet, Encyclopedie Katholiek Nederland)
Het Catharinagesticht in Bergen op Zoom. Bron: W. Nolet, Encyclopedie Katholiek Nederland, dl. III. 's-Gravenhage (1932)

De zusters namen hun intrek in het gerestaureerde, uit de zeventiende eeuw stammende Algemeen Burger Gasthuis, het voormalige Sint Margrietenklooster.

Foto: BHIC, collectie Provincie Noord-Brabant
Foto: BHIC, coll. Provincie Noord-Brabant

In 1839 werd op gezag van het vicariaat Breda het klooster afgescheiden van de Franciscanessen Alles voor Allen uit Breda en verheven tot zelfstandige congregatie, de Franciscanessen van Bergen op Zoom. Het kloostertje kreeg aanvankelijk een geïmproviseerde kapel. Nadat het gasthuisbestuur besloten had om een kapel te stichten, werd deze in 1851 gebouwd door architect-aannemer P. Soffers uit Ginneken.

In 1880 besloot men tot de bouw van een nieuw ziekenhuis, omdat aanpassing van het bestaande gebouw vanwege de beperkte ruimte niet mogelijk was. In 1882 nam de congregatie het gasthuis over om het exclusief in te richten voor de bejaardenzorg. Daarna werd de oude kapel afgebroken en bouwde men in 1894-1895 op de binnenplaats het bejaardentehuis met de Sint Catharinakapel. C. van Genk ontwierp de kapel in neogotische stijl.

Foto: © H. Belgers
Foto: © H. Belgers. Bron: J. Smits, Vademecum

In 1933 verlengden de gebroeders Oomen deze kapel in dezelfde stijl, waarbij ook de voorgevel werd versoberd. In de westgevel van de kapel is een nis aangebracht met daarin een beeld van de heilige Catharina met het rad.

Het gebouw anno 2017 (foto: BHIC / Frans van de Pol, 2017)
Het gebouw anno 2017. Foto: BHIC / Frans van de Pol, 2017

Nadat de congregatie het eigendom over het Sint Catharina had verworven werden in de directe omgeving van het gebouw vele panden en percelen opgekocht. Een wirwar van afdelingen ontstond. Aan deze onoverzichtelijkheid kwam een eind toen in 1929 onder leiding van architect P. de Nijs begonnen werd met de bouw van een geheel nieuw gasthuis met de hoofdingang aan de Vischmarkt, vanaf 1938 Sint Catharinaplein geheten. De gevel vertoont stijlelementen van de Amsterdamse School.  

Sinds 1930 was het moederhuis hier gevestigd. Het oude Algemeen Burger Gasthuis werd in 1975 verbouwd en vernieuwd en werd een verpleeghuis voor bejaarden. 

Ook nadien werd volop rond het gasthuis gebouwd, totdat rond 1981 vrijwel de hele bebouwing tussen de Minderbroederstraat, Geweldigerstraat, Sint Catharinaplein en Klaverstraat in bezit of gebruik van de congregatie was. 

In 2009 vertrokken de laatste zusters. In 2014 werden ook de bewoners van Zorgcentrum Catharina, “’t Ketrientje” in de volksmond, elders gehuisvest. Er wordt nog gezocht naar een nieuwe bestemming voor het gebouw. 

 

[Het verhaal is aangevuld met een foto. 10-04-2017. Redactie]

6

Reacties (6)

Louter zei op 13 maart 2017 om 13:48 uur

Goede middag, Heb een lijst met houtskooltekening die bij reparatie een verwijzing naar het St. Catharina gesticht bevatten. Dhr. W. J. Zanders zou deze hebben gemaakt tijdens zijn verblijf aldaar. Rond 1898 op zijn 51 ste levensjaar.
Weet u of hij familie had? Met vriendelijke groet, Wim en Adrie Louter.

Hans Verhoeven zei op 5 mei 2021 om 12:01 uur

Mijn opa (J.H. Verhoeven) is geboren in 1899 op de Vischmarkt nr 24, zijn vader was kleermaker

CHRISTOPHE MAUDIER zei op 8 februari 2024 om 14:57 uur

Hallo, de eerste foto dateert uit 1932. Maar was het Catharinagesticht in 1901 al zo? Dankjewel

Hans Verhoeven zei op 8 februari 2024 om 15:49 uur

Hallo Christophe, dat weet ik niet. Heb helaas geen foto's van die tijd.

Christophe MAUDIER zei op 8 februari 2024 om 16:01 uur

Dankjewel. Ik ben geïnteresseerd in de Franse Karmelieten die in 1901 arriveerden. Voordat het Karmelietessenklooster in Bergen op Zoom werd gebouwd, waren ze gehuisvest op de zolder van de Zusters van Sint Catharina en daarna in het huis van een dokter

Thijs de Leeuw zei op 5 maart 2024 om 14:24 uur

Dag Christophe, bij het West-Brabants Archief vind ik wel wat oudere foto's van het Catharinagesticht: https://westbrabantsarchief.nl/collectie/beeldbank/?q=bergen%20op%20zoo…

Reactie toevoegen

Je e-mailadres is privé en zal niet openbaar worden gemaakt.

Platte tekst

  • Geen HTML toegestaan.
  • Regels en alinea's worden automatisch gesplitst.
  • Web- en e-mailadressen worden automatisch naar links omgezet.