Het rijke roomse leven in brabant 1900-1970
Paters & Nonnen

In juni 1825 wilde pastoor Van der Zandt in Heythuysen (L) met een aantal vrome vrouwen beginnen met het geven van onderwijs aan meisjes. Dat plan mislukte, maar een van de vrouwen, Catharina Daemen, de latere moeder Magdalena, zette door en tien jaar later was een nieuwe congregatie een feit.

Maria Catharina Daemen (Moeder Magdalena, 1787-1858). Bron: KDC, fotonr. 2B1596Op 10 mei 1835 stelden de vrouwen zich onder de Regel van de H. Franciscus en de congregatie bloeide: vanaf 1852 werden er kloosters gevestigd in Duitsland en vanaf 1856 in België. De Heilige Stoel keurde de constituties goed in september 1869.

Naast hun vernoeming naar de plaats van herkomst, staat de congregatie ook bekend als de "Zusters van de Boetvaardigheid en van de Christelijke Liefde van de Derde Orde van de H. Franciscus", een letterlijke vertaling van hun Latijnse titel Sorores de Poenitentia ac Charitate Christiana Tertii Ordinis Sancti Francisci (osf); het kan overigens nog uitgebreider: "Congregatie van de Zusters van de Boetvaardigheid en van de Christelijke Liefde van de Derde Orde van de H. Serafijnsche Vader Franciscus", maar kortweg noemen we ze ook wel Zusters van Boetvaardigheid.

Foto: KDC, fotonr. 2B6920. Fotograaf: H. Koch. Foto: KDC, fotonr. 1A20767.

De congregatie hield zich bezig met onderwijs aan arme kinderen en de zorg voor behoeftigen en zieken. In 1934 had zij 153 huizen, waarvan 34 in Nederland en 12 in Nederlandsch Indië.

De congregatie was verdeeld in een Nederlandse provincie met huizen in Nederland, België en Indonesië, een Duitse provincie (met  twee huizen in Nederland), drie Noord-Amerikaanse provincies en een Braziliaanse.

Begin jaren zestig telde de Nederlandse provincie nog 28 huizen in Nederland (één in België).

In 1908 waren er al 150 Zusters tijdens recreatie, 1965. Bron: KDC, fotonr. 2B1609.Franciscanessen van Heythuyzen in Indië. In dat jaar openden de zusters in Mendoet het eerste pensionaat voor inlandse meisjes en in 1914 de eerste erkende kweekschool voor inlandse onderwijzeressen op Java . Ook werkten de zusters van 1904 tot 1920 samen met de Missionarissen van het Heilig Hart in Langgoer (Kei-Eilanden).

De zusters gaven in het apostolisch vicariaat van Semarang diverse soorten onderwijs: kleuter-, lager-, middelbaar-, huishoud-, en fröbelonderwijs, Chinees onderwijs, onderwijs in muziek, steno en typen. Zij dreven ook een een internaat, een weeshuis en diverse ziekenhuizen en klinieken. Ook in het apostolisch vicariaat Batavia werd onderwijs gegeven.

Een tweede missiegebied werd Tanzania, waar de zusters in 1959 de missie in Mwemage aanvaardden en later ook in Bukoba (1961) en Biharamulo (1964). Voor hun geestelijke verzorging, maar ook voor praktische zaken konden de zusters een beroep doen op de Witte Paters. De zusters zelf richtten zich meer op het verbeteren van de levensomstandigheden via onderwijs en gezondheidszorg dan op bekering. In 1972 werd deze missie beëindigd.

Eerste klas van de Javaanse school te Djokja, z.j. Bron: KDC, fotonr. 3B1818.De Zusters van Boetvaardigheid hadden maar één klooster in Noord-Brabant, het klooster Sint Jozef te Eindhoven. Buiten Noord-Brabant waren er vestigingen in o.a. Amsterdam, Baarn, Groningen, Haarlem, ’s-Heerenberg, Jutfaas, Maastricht, Oldenzaal, Utrecht en Valkenburg. Buiten Nederland waren er kloosters in Italië, Tanzania en Indonesië, België, Duitsland, Brazilië en de VS.

Foto’s
Maria Catharina Daemen (Moeder Magdalena, 1787-1858). Bron: Katholiek Documentatie Centrum, fotonr. 2B1596.
Model van het habijt der Franciscanessen van Heythuysen, 1930. Bron: Katholiek Documentatie Centrum, fotonr. 2B6920.
Zuster Franciscanes van Heythuysen, z.j. Fotograaf: H. Koch. Bron: Katholiek Documentatie Centrum, fotonr. 1A20767.
Zusters tijdens recreatie, 1965. Bron: Katholiek Documentatie Centrum, fotonr. 2B1609.
Eerste klas van de Javaanse school te Djokja, z.j. Bron: Katholiek Documentatie Centrum, fotonr. 3B1818.

Bronnen
Jan Smits, Vademecum van religieuzen en hun kloosters in Noord-Brabant. Alphen a/d Maas, 2010.
Repertorium van Nederlandse zendings- en missie-archieven 1800-1960, lemma Franciscanessen van Heythuysen.

3

Reacties (3)

Janine Asselbergs zei op 31 augustus 2019 om 11:26 uur

Geachte zusters, ik heb een vraag. Ik ga maandag naar Flores Indonesia (ik werk daar op een missiepost) en moet navraag doen naar zuster Berlinda Rieter, die overste was in Larentoeka van 1893-1920. Bestaat het klooster in Larentoeka nog?
Dank u voor uw reactie

Norah zei op 31 augustus 2019 om 11:56 uur

Dag Janine,

Ik zie dat het erg kort dag voor u is, en weet niet of dit wel door een van de religieuzes gelezen wordt, vandaar mijn antwoord.
Wanneer u zoekt naar -zusters van Heythuysen- via Google, krijgt u ook een telefoonnummer van hun te zien. Mogelijk kan men u daar van dienst zijn.
Mvg.

Peter Froon zei op 21 september 2020 om 14:22 uur

Beste zusters van de Congregatie,
Het afgelopen jaar ben ik op bezoek geweest bij mijn vroegere kleuterzuster, Zuster Rozula Timmermann, uit het schooltje in de Van Imhoffstraat te Utrecht. Wij schrijven dan 1947. Ik was toen 4 jaar en zat bij zuster Rozula in de klas. Het was haar eerste kleuterklas van haar carrière. Op 1 juni is zij 97 jaar geworden. Ik vroeg mij af hoe het inmiddels met haar gaat?! Lastige tijd met Corona etc. Vorig jaar was zij een heel pittige dame die nog behoorlijk helder over van alles mee kon praten. Ik heb haar een door mij geschreven boek cadeau gegeven over het klooster in de Kanaalstraat te Utrecht en daarbij ook en grote foto van haar eerste kleuterklas waar ik dus ook op sta. Ik zou het heel leuk vinden om te vernemen hoe het met haar gaat en laten we God bidden dat Corona spoedig onder controle zal zijn, zodat wij haar weer een keer zonder problemen kunnen bezoeken. Bij voorbaat hartelijk dank voor uw berichten.
Groeten,
Peter Froon

Reactie toevoegen

Je e-mailadres is privé en zal niet openbaar worden gemaakt.

Platte tekst

  • Geen HTML toegestaan.
  • Regels en alinea's worden automatisch gesplitst.
  • Web- en e-mailadressen worden automatisch naar links omgezet.