Paters en nonnen Alle orden volgens de regel van Franciscus

De Franciscanessen van de Allerzaligste Maagd Maria ter Engelen BMVA

Rien Wols

vertelde op 23 april 2017 om 15:17 uur

De bakermat van de congregatie der Franciscanessen van Waldbreitbach was de Kruiskapel in Wiedbachtal (Westerwald, D.), waar de eerste drie vrouwen samenwoonden, die later de kern van de nieuwe congregatie zouden vormen. Tot hen behoorde de intiatiefneemster, Margaretha Flesch (1826-1906).

Zij was een dochter van een oliemolenaar uit Schönstatt-Vallendar (D), die zich al vanaf 1851 het lot van arme en zieke kinderen had aangetrokken. Vanaf 1856 kreeg ze daarbij hulp van een aantal gelijkgestemde vrouwen, onder wie haar zuster. Weldra bleek een groter en nieuw huis noodzakelijk voor hun activiteiten. Dat werd het eerste Marienhaus bij Waldbreitbach (Neuwied am Rhein), dat in november 1861 kon worden betrokken.

Tot dan was het een lekengemeenschap geweest, waarin de vrouwen leefden en werkten. Maar Margaretha Flesch wilde haar werk een kloosterlijke levensvorm geven. Haar pogingen om een zieken- en weeshuis te bouwen en een nieuwe gemeenschap te stichten op franciscaanse grondslag, werden door de lokale pastoor Gomm tegengewerkt. In 1860 verlieten ze de Kruiskapel ten gunste van een net gestichte franciscaner broedergemeenschap en betrokken een kleine woning in de buurt.

Maar niet lang daarna slaagde ze er toch in om met hulp van haar stiefbroer Ägidius een eenvoudig huis te bouwen met een ziekenvleugel. Dat was op de Kapellenberg, waar ze al in 1857 op gunstige voorwaarden wat land had kunnen verwerven. In 1863 kwam dan eindelijk de toestemming voor Margaretha om kloostergeloften af te leggen. Daarbij nam ze de kloosternaam Rosa aan. Als moeder Rosa werd ze de eerste overste van de nieuwe congregatie. Op 4 mei 2008 werd ze zalig verklaard door paus Benedictus XVI.

De Zusters van Maria ter Engelen vestigden zich in 1931 voor het eerst in Nederland, waar de zusters zich bezig hielden met ziekenverpleging, bejaardenzorg, opvoeding, pastoraal werk en parochiewerk. De congregatie is geaffilieerd aan de Minderbroeders Franciscanen en staat ook wel bekend als Sorores Sancti Franciscani Beatae Mariae Virginis Angelorum, kortweg Zusters van Maria ter Engelen of Franciscanessen van Waldbreitbach.

In Noord-Brabant hadden de zusters kloosters in Ginneken (klooster bij de Blauwe Kamer); Gassel (Huize Sint Jozefzorg); Grave (klooster aan de Bagijnestraat, Sint Catharinagasthuis en Sint Elisabethgesticht); en Odiliapeel (klooster Sint Franciscus). Buiten de provincie waren er huizen in Nijmegen en Wijchen. Buiten Nederland waren er kloosters in Brazilië, Portugal en de Verenigde Staten.

Foto’s
Margaretha Flesch (Moeder Rosa,1826-1906), op 40-jarige leeftijd geschilderd door Oktavie de Lasalle von Luisenthal. Bron: Wikipedia.
Een zuster franciscanes van Maria ter Engelen in de gezinszorg, 1965. Bron: Katholiek Documentatie Centrum, fotonr. AFBK-2B1781.
Moeder overste Philothea van het rustoord St. Elisabeth in Grave viert haar gouden professie, 1968. Fotograaf: Fotostudio Jan Waarma. Bron: BHIC, fotonr. GRA0822.
Twee Franciscanessen van Maria ter Engelen in een tropische (missie)omgeving, 1965. Bron: Katholiek Documentatie Centrum, fotonr. AFBK-2B1783.