Het rijke roomse leven in brabant 1900-1970
Paters & Nonnen

De wieg van deze congregatie stond in de binnenstadsparochie van Augustinus in Utrecht. Op 19 maart 1934 kwam de kerkelijke goedkeuring voor de stichting van de orde van de Augustinessen van Sint Monica, met een kloosterregel die was gebaseerd op die van Augustinus van Hippo.

Augustinessen van Sint Monica in koorgebed. Bron: KDC, fotonr. AFBK-1A20555.De stichter was pater Sebastianus van Nuenen o.e.s.a. die destijds pastoor was van de Augustinusparochie aan de Oude Gracht in de binnenstad van Utrecht. De eerste overste waarmee hij de congregatie oprichtte was mater Augustina van Reijssen o.e.s.a. 

Tien jonge vrouwen, leidsters van het zogeheten Franciscus-Liefdewerk, wilden vanuit een christelijke inspiratie aanwezig zijn in de wijk. Concreet zetten zij zich in voor de opvang van vrouwen, meisjes en daklozen. Het was immers middenin de economische crisis van de jaren dertig.

Die opvang boden de zusters in clubs voor kinderen en volwassenen. Zuster Augustina van Reijsen werd de eerste overste.

In 1961 werden de zusters in een column in De Tijd / De Maasbode omschreven als echte fuifnummers. Aan de feestmaaltijd, die zij met haar gasten houden, zingen zij even uitbundig als zij het in de vespers, waarmee het feest begint, ingetogen doen. In de koorbanken dragen de nonnen sluiers en koormantels, maar daarbuiten een pij, die een praktisch uniform is en de benen vrij laat. Mijn hemel, de benen van zusters!, verzucht de schrijver.

Zuster Augustines van St. Monica. bron: Wikimedia commonsDe augustinessen hadden in Noord-Brabant tussen 1956 en 1962 een klooster in Valkenswaard, Moeder Gods. Vanaf 1997 wonen er zusters in een communiteit van bejaarde zusters in Huize Witven in Someren. Buiten Noord-Brabant heeft de orde vestigingen in Utrecht, Amsterdam en Hilversum.

We zijn benieuwd of er mensen zijn die hun ervaringen met de Brabantse augustinessen (ook al zullen die van recente datum zijn) met ons willen delen. We horen het graag!

Foto's:
Augustinessen van Sint Monica in koorgebed. Bron: Katholiek Documentatie Centrum, fotonr. AFBK-1A20555.
Zuster Augustines van St. Monica. Bron: Wikimedia commons.

Bronnen
Jan Smits, Vademecum van religieuzen en hun kloosters in Noord-Brabant. Alphen a/d Maas, 2010
Databestand Kloosters in Nederland (Erfgoedcentrum Ned. Kloosterleven)
Website Zusters Augustinessen van Sint-Monica
Zusters van St. Monica, in: C. van den Besselaar e.a. (ed.), Het leven in Valkenswaard vanaf het midden van de negentiende eeuw, deel 10: Geloven en kerk in Valkenswaard, Vianen 2015
Gemist, in: De Tijd De Maasbode van 29 augustus 1961 (met dank aan Annette)

Dit verhaal is aangevuld op 7 en 9 januari 2019. Redactie.

 

6

Reacties (6)

André Witlox zei op 14 maart 2025 om 21:22 uur

Het is misschien een beetje nalatig om niet te vermelden wie de stichter was van deze congregatie; inmiddels een fraterniteit van de Augustijnenorde.
De stichter was pater Sebastianus van Nuenen o.e.s.a. die destijds pastoor was van de Augustinusparochie aan de Oude Gracht in de binnenstad van Utrecht. De eerste overste waarmee hij de congregatie oprichtte was mater Augustina van Reijssen o.e.s.a.

Marilou Nillesen zei op 16 maart 2025 om 17:08 uur

Dag André, bedankt voor je opmerkzaamheid en ik ben het met je eens: de tekst is inmiddels aangepast.

André Witlox zei op 23 maart 2025 om 20:57 uur

Blijkbaar is mijn reactie met het inloggen plotseling verdwenen. Opnieuw dus.

De zusters Augustinessen van Sint-Monica boden vanaf de stichting in 1934 hulp aan gezinnen in de arme Utrechtse Wijk C.
In 1939 openden ze in de Utrechtse Waterstraat een opvanghuis voor dakloze vrouwen, meisjes en kinderen; ‘Meisjesstad’. Deze opvang werd in 2009 overgenomen door de Stichting Tussenvoorziening. In de loop van de jaren namen ze ook scholen in de binnenstad over en gingen veel op huisbezoek.

Monnikenberg
In 1946 opende de congregatie een huis in Hilversum waar door vrienden de villa en het landgoed ‘Monnikenberg’ voor hen was aangekocht. Het bood er de mogelijkheid tot ontspanning en rust voor moeders, meisjes en kinderen. Al spoedig kwam er een speeltuin en ook vakantiehuisjes voor gezinnen in het uitgestrekte bos wat bij het landgoed hoorde.
In mei 2014 werd klooster ‘Monnikenberg De Stad Gods’ in Hilversum afgestoten en zijn de zusters verhuisd naar het klooster in Utrecht. Een klein groepje bleef achter en stichtte in de voormalige boerderij de ontmoetingsplek ‘Casella’ wat tot 2023 bleef bestaan.

In de loop der jaren had de congregatie kloosters in:
Amsterdam (1952-2010)
Sittard (1953-1991)
Arnouville les Gonesse, Frankrijk (1956-2008)
Valkenswaard (1956-1962)
Maastricht (1962-2005)
Utrecht-Zuilen (1968-1998)

In 1997 verhuisde een groep oudere en zorgbehoevende zusters naar Huize Witven in Someren. Een tweede groep volgde in 2000. Beide groepen hadden daar de mogelijkheid om met deskundige verzorging als kloostergemeenschap samen te leven. Vanwege sluiting van Huize Witven is de groep zusters in januari 2021 verhuisd naar Fraterhuis ‘Sint-Jozef ‘ in De Bilt.
De drie zusters van ‘Casella’ hebben hun intrek genomen bij enkele paters Augustijnen in het centrum van Utrecht. De overige zusters wonen in het klooster van oorsprong aan de Waterstraat in Utrecht.

Zuster Giuseppa Witlox o.s.a. is één van de nog in leven zijnde augustinessen die uit Brabant komen.
Van oorsprong komt ze uit Udenhout. Ze was onderwijzeres, was lange tijd secretaresse in het bestuur van de plaatselijke Culturele Kring en richtte in 1951 een welpenhorde op.
Ze trad in 1955 in bij de Augustinessen van Sint-Monica waar ze aanvankelijk aan een lagere school verbonden was en huisbezoeken deed. Na haar professie werd zij secretaris in het bestuur van de congregatie en verantwoordelijk voor het periodiek ‘De Stad Gods’. Na jarenlang in Hilversum ‘De Monnikenberg’ te hebben gewoond wilde ze meer onder de mensen zijn en vroeg overplaatsing naar het klooster in de Warmoesstraat in het centrum van Amsterdam waar ze zich intensief inzette voor dak- en thuislozen, alsook voor huisbezoeken bij ouderen en eenzame mensen. Ze was er erg gezien en geliefd onder de mensen.
Met het afstoten van huizen vanwege inkrimping van de congregatie verhuisde ze naar het klooster in de Waterstraat waar ze nu nog woont. Inmiddels bijna 93 jaar oud en 70 jaar Augustines is ze nog actief met huisbezoeken, boetseren en schilderen.

Norah zei op 24 maart 2025 om 12:12 uur

Beste André,

Je houdt het niet voor mogelijk dat deze zuster op hoge leeftijd nog zo actief is na het leven dat ze geleid heeft. Heel bijzonder!
Ik lees hier Udenhout, is zij een tante/oudtante van je?

André Witlox zei op 24 maart 2025 om 12:18 uur

Dag Norah,
nee, zij is mijn zus....! Tenslotte word ik dit jaar ook al 82 en kom uit een sterk (Udenhouts) geslacht.

Norah zei op 24 maart 2025 om 12:24 uur

Nou André, mijn complimenten!
De naam Witlox komt ook in mijn familie voor, dus wie weet...;)

Reactie toevoegen

Je e-mailadres is privé en zal niet openbaar worden gemaakt.

Platte tekst

  • Geen HTML toegestaan.
  • Regels en alinea's worden automatisch gesplitst.
  • Web- en e-mailadressen worden automatisch naar links omgezet.