Het rijke roomse leven in brabant 1900-1970

Klooster in kindersanatorium Sint-Jozefheil

Kloosters

Ruim twintig jaar zwaaiden de Weense Zusters de scepter in Sint-Jozefheil. Wat weet je daar nog van? Wanneer zijn de laatste zusters eigenlijk vertrokken? Vertel hier je verhaal.

Foto: J. Smits, 2009
Foto: J. Smits, 2009

De plannen voor de bouw van een sanatorium voor tuberculosepatiëntjes in de bossen bij Helmond dateren van vóór 1940. In een brief van 20 januari 1949 verklaarde de congregatie van de Weense Zusters bereid te zijn de zorg en verpleging in Sint-Jozefheil op zich te nemen, in eerste instantie met twintig zusters.

Er werd een werkcomité gevormd, dat gelden voor de bouw van het sanatorium verwierf. De gemeente Bakel en Milheeze stelde een perceel bos van veertig hectare ter beschikking en in 1950 kon de bouw beginnen. De zusters kwamen pas in augustus 1951 en werden voorlopig in Helmond ondergebracht. Vanaf oktober woonden ze op de eerste verdieping van een paviljoen. Koningin Juliana opende het sanatorium op 5 september 1951.

In 1960 was TBC vrijwel overwonnen in Nederland en nam de bezetting van het senatorium flink af. Er werden veel minder mensen opgenomen en meer mensen ontslagen dan het jaar ervoor. Zo kwam er plek voor andere afdelingen en er werden plannen gemaakt om een van de kinderpaviljoens om te bouwen tot buitenkliniek.

Eind 1964 namen de zusters een nieuw klooster met kapel in gebruik, gebouwd door de architecten M. Maas en T. van Ekeren.

In 1974 staakten de zusters hun werkzaamheden: hun aantal werd te klein en hun leeftijd te hoog. De communiteit werd opgeheven, al bleven enkele zusters nog lange tijd op Sint Jozefheil wonen. Men richtte een afdeling voor gehandicapte kinderen in, de Buitenkliniek. Sint-Jozefheil werd Zorgcentrum Bakel.

Het sobere bakstenen klooster tegenover het hoofdgebouw telt twee bouwlagen en heeft een traditioneel uiterlijk. Het L-vormige gebouw eindigt in de lagere kapel op het eind van de zijvleugel.

Bron: J. Smits, Vademecum van religieuzen en hun kloosters in Noord-Brabant, Alphen aan de Maas, 2010

16

Reacties (16)

René Tielemans zei op 26 juni 2019 om 19:10 uur

Ik heb in het sanatorium gelegen van 1953 tot 1956 als kind van 3-5 jaar.
Van mijn ouders hoorde ik dat het sanatorium gedraaid werd door Duitse zusters van een strenge orde, ik was als de dood voor die zusters en heb van binnen altijd 'n vreselijke afkeer (angst) van nonnen gehad.
Mijn moeder vertelde me vaak dat ik werd opgesloten in een donkere kast als ik b.v. mij boterhammetjes niet op at.
Ik ben altijd nog angstig /clourtrofobisch in enge donkere ruimten en géén enkele herinnering (verdrongen) meer aan deze sanatorium tijd.

Rini de Groot. zei op 26 juni 2019 om 23:39 uur

René, probeer de bijlage van Trouw 22 juni ll. nog te vinden!!
Heel toevallig las ik in ‘Letter & Geest’ een uitgebreid artikel over
Sint Josefsheil, zelden sprak vader over zijn ellende in het sanatorium.
“Doodstil liggen niet denken” door Inge Mutsaers.
Foto,s van kinderen liggend in de bedjes:
En de straffen, zoals, na het braken zonder het op te ruimen,
haalde de non een lepel, “zorg maar dat je het binnen krijgt.”
Ik kreeg medelijden met kinderen en hun ouders.
En dacht laat BHIC er een verhaal aan wijden! Prompt, heel toevallig
door het plaatsen van je reactie merk ik dat er in 2012 door Paul Huismans
aandacht aan heeft besteed, bedankt Paul en BHIC !!
René, indien je het nummer met verhaal niet te pakken krijg,
ik scan het graag voor BHIC.
Hopende word je hiermee een vaste lezer van BHIC.

René Tielemans zei op 27 juni 2019 om 08:03 uur

Dag Rini,
Het bedoelde verhaal over die nonnen en tbc konderen kan ik niet vinden.
Wil je me helpen a.u.b.

Marilou Nillesen zei op 27 juni 2019 om 13:33 uur

Dank René, voor je openhartige reactie. Wat verdrietig te lezen dat je daar - ook na al die jaren - nog altijd last van hebt. Hopelijk biedt het verhaal van Trouw steun en kracht.

Met dank ook Rini en Helena, voor jullie berichtjes en voor jullie hulp.

René Tielemans zei op 27 juni 2019 om 15:45 uur

Dank je wel Helena voor het doorgeven van het adres.
Er komt zoveel naar boven op dit moment en is zo herkenbaar.
Ik was pas zes, maar had daar bijna 3 jaar 'n vreselijke tijd en dat heeft me aardig (mis)vormd. De trefwoorden zijn angst, m'n vertrouwen is erg beschadigd en m'n seksualiteit werd daar zo vervrongen dat ik er bij mijn verkering en huwelijk heel erg kampte met openheid en aanraking. Ik ben nu bijna 70 jaar oud en nog staat me dat vaak voor ogen.
Dit is zomaar 'n stukje van m'n verdrongen verhaal.

Rini de Groot. zei op 29 juni 2019 om 07:10 uur

Helena, bedankt voor de snelle manier het bedoelde artikel op te zoeken.
Én René, voor de duidelijke woorden hoeveel kinderlevens werden hiervoor levenslang aangetast!

Inge Mutsaers zei op 16 december 2019 om 13:06 uur

Beste René Tielemans, ik heb het artikel in Trouw geschreven en ben bezig met een non-fictie boek over die tijd. Zou u misschien eens met mij van gedachten willen wisselen? Hoe zou ik u kunnen bereiken? Vriendelijke groeten, Inge Mutsaers

Jos van Reen zei op 16 maart 2020 om 16:53 uur

Beste Inge,
Ook ik heb van 1952 tot 1956 in het sanatorium in Bakel gelegen en kan daar wel wat over vertellen.
Als je interesse hebt, kun je ook met mij contact opnemen.

Bert Arts zei op 9 augustus 2020 om 20:59 uur

Beste Ing, ik heb vanaf mijn elfde jaar1957 tot 1959 in het sanatorium Bakel gelegen. Het eerste verblijfsjaar ben ik niet uit bed geweest. Ik heb daar schaken geleerd, veel met mozaïek gewerkt en veel moeilijke momenten mee gemaakt.

Huub Thomassen zei op 15 augustus 2020 om 15:29 uur

Beste Inge,
Ik heb als peuter van 2,5 jaar samen met mijn oudste broer en jongere zus 2,5 jaar zo'n beetje platgelegen in St Jozelheil, nadat we in afwachting van de opening eerst in Helmond werden heplaatst. Ik kan me van die periode lang niet alles herinneren ( te jong), maar wel van de laatste 18 maanden. Intussen ben ik 71 jaar en wil wat ik me herinner graag delen. En over delen gesproken: ik zou ook graag met lotgenoten in contact willen komen, om de invloed die zo'n lang afgezonderd verblijf op je heeft gehad als peuter/kleuter uit te wisselen en te ontdekken of er paralellen aanwezig zijn. Ben benieuwd.

Jos van Reen zei op 15 augustus 2020 om 23:29 uur

Beste Huub,

Als je wil kan ik je wel het mailadres van Inge Mutsaers doorgeven, maar dat moet niet via dit forum.
Overigens heb ik van 1952 tot 1956 in het sanatorium gelegen en ben nu 72, dus we moeten ongeveer in dezelfde periode in Bakel zijn verpleegd.

Huub Thomassen zei op 16 augustus 2020 om 00:16 uur

Beste John,
Dank voor je reactie. Het emailadres wil ik graag hebben. Stuur het maar naar mijn emailadres: h.thomassen9@upcmail.nl

Hartelijk bedankt alvast.
Met vriendelijke groet,
Huub

Anne zei op 23 september 2023 om 13:07 uur

Bericht aan Inge Mutsaers
Je bent bij mijn vader op bezoek geweest voor het boek over het klooster in Bakel. Hij heeft daar gelegen toen hij TBC had.
Inmiddels is mijn vader overleden en zou ik graag het boek willen kopen. Zou je contact met mij op willen nemen via anne.rovers22@gmail.com ?

Inge Mutsaers zei op 24 september 2024 om 13:35 uur

Beste lezers,
Ik werk op dit moment aan een non-fictie boek over het sanatoriumleven, o.a. in het Sint Jozefsheil. Als er mensen zijn die hun ervaringen met mij willen delen, kom ik daar graag mee in contact.
Hartelijke groeten, Inge Mutsaers (inge.mutsaers@gmail.com)

Thijs de Leeuw zei op 8 oktober 2024 om 16:04 uur

Wat interessant Inge, uitdagend onderwerp ook! Heb je trouwens nog verder gezocht op bhic.nl of er nog meer verhalen zoals deze, die geschikt zouden zijn voor deze oproep? Daar moeten er voor Brabant, en dan van katholieke oorsprong, nog wel meer voor in aanmerking komen denk ik? Voor een overzicht van wat welke we op de kaart hebben gezet aan internaten, waaronder sanatoria, zie: https://www.bhic.nl/ontdekken/ons-brabant/rk-internaten Veel succes met je onderzoek en het schrijven en welkom op de site. Hartelijke groet,

Reactie toevoegen

Je e-mailadres is privé en zal niet openbaar worden gemaakt.

Platte tekst

  • Geen HTML toegestaan.
  • Regels en alinea's worden automatisch gesplitst.
  • Web- en e-mailadressen worden automatisch naar links omgezet.