Het rijke roomse leven in brabant 1900-1970

Huis van het H. Hart van Jezus of R.K. Binnenziekenhuis in Eindhoven

Kloosters

In 1843 begonnen de Zusters van Liefde van Tilburg in Eindhoven met een zondagsschool, handwerkles en het verzorgen van oude vrouwen. De zusters woonden voorlopig in een huisje aan de Kanaalstraat. Door een gift van Carolina Bisdom verkregen de zusters het huis met erf en tuinen van Henricus Smits.

Eindhoven, gevel Binnenziekenhuis, c. 1930. Foto: Collectie Jan Smits
Eindhoven, gevel Binnenziekenhuis, c. 1930. Foto: Collectie Jan Smits

Daar, aan de toenmalige Achterstraat, nu Jan van Lieshoutstraat geheten, kregen de zusters hun definitieve onderkomen. In 1853 werd de eerste steen gelegd voor een nieuwe school en vervolgens verzorgden de zusters allerlei vormen van onderwijs. Later openden ze een ziekenhuis en een bejaardenhuis. Uitbreidingen volgden in 1870 en in 1887 bouwde men een aparte kapel.

Tussen 1926 en 1930 werd het ziekenhuis door architect L. Kooken verbouwd en uitgebreid. Architect C. de Bever realiseerde in 1937 een nieuwbouw met een laboratorium, ruimten voor technische dienst en voor mannenverpleging.

Het was duidelijk dat de ziekenzorg voor de zusters belangrijker was geworden dan hun onderwijstaak. In 1943 werd de kapel uitgebreid met een zijbeuk en werd de huishoudschool verbouwd tot administratiekantoor.

Na de oorlog bleef de groei onverminderd doorgaan. In 1954 droeg het armenbestuur van Sint Catharina de gronden en gebouwen over aan de stichting R.K. Binnenziekenhuis van O.L. Vrouw Moeder van Barmhartigheid en drie jaar later verplaatste men het klooster naar het voetbalveld van de augustijnen aan de Kloosterdreef.

De zusters verlieten het huis in 1965 en gingen wonen in de Koekoeklaan. In 1973 werd het nieuwe Catharinaziekenhuis gebouwd in Woensel, waarna het oude complex is afgebroken.

Het bakstenen gebouw was door de jaren heen uitgegroeid tot een omvangrijk geheel met gebouwen rondom diverse binnenplaatsen. Als zodanig was het typerend voor de ontwikkeling van veel congregatiekloosters in de binnensteden. Zoals gebruikelijk waren er veel uiteenlopende functies in verenigd.

Aan de Jan van Lieshoutstraat lagen tweelaags vleugels in neogotische stijl met topgevels. Achter deze vleugels stond de neogotische kapel met dakruiter. Het gebouw bepaalde het straatbeeld met zijn zeer brede gevel en de vele topgevels. In de gevels waren de verschillende bouwperioden te onderscheiden in diverse neostijlen.

Opvallend was ook de vroeg-neogotische gevel aan de Ten Hagestraat, die waarschijnlijk de toon heeft gezet voor de stijl van het gehele complex. Deze gevel leek erg op de gevel van het gesloopte stadhuis aan de Rechtestraat en werd gesierd door drie heiligenbeelden van A. Brams.

Bron: Jan Smits, Vademecum van religieuzen en hun kloosters in Noord-Brabant. Alphen a/d Maas, 2010.

9

Reacties (9)

Mieke zei op 8 april 2021 om 16:13 uur

Deze zuster waren ook verbonden a/d Maria School a/d Jan van Lieshoutstraat. De school waar ik vele jaren dagelijks aanwezig was. De ingang van het klooster heb ik vaak bezocht omdat ik wel oprijd van huis ging maar de tijd vergat. Bij te laat komen was de schoolpoort dicht en moest je via de klooster ingang. Het geen je meteen kon oplossen om de gang te dweilen en dan maar hopen dat er niemand over de natte vloer liep. Ja dat betekende opnieuw beginnen. Ik was er vaak het haasje tot opsluiting in het kolenhok aan toe.

a Koopman zei op 8 april 2021 om 16:32 uur

mijn nichtje maran wielink ging het klooster in toen ze 18 jaar oud was in de jan van lieshoutstraat

Thijs de Leeuw zei op 11 april 2021 om 16:23 uur

Bedankt voor het reageren, Mieke en A. Koopman.

@Mieke: wat een straf zeg... Je noemt het aan het einde van je verhaal, bijna terloops. Maar dat is toch wel heftig. Een streng regime dus, hoe kijk je op deze schooltijd terug? En in welke jaren was dit?

@A. Koopman: dat moet voor haar - en haar familie - wel een heel bijzonder moment zijn geweest! Hoe is het haar vervolgens in dit klooster vergaan?

a Koopman zei op 11 april 2021 om 21:11 uur

ze is uit eindelijk hoofd van het blindeninstituut in grave geworden en op latere leeftijd uit getreden

Thijs de Leeuw zei op 12 april 2021 om 07:57 uur

Leuk dat je er nog meer over wilde vertellen A. Koopman. Mocht je nog meer verhalen of oude foto's hebben dan horen wij dat natuurlijk graag. Hartelijke groet,

Mieke zei op 6 november 2022 om 19:51 uur

Mijn verhaal dateerd ca 1958. Moet er zo af en toe nog wel eens aan terug denken. Hoe zou er nu mee worden om gegaan.

Thijs de Leeuw zei op 9 november 2022 om 09:41 uur

Ja precies, Mieke... heel begrijpelijke vraag van jou na zulke ervaringen. Dank dat je nog wat meer wilde vertellen en we je bijdrage nu ook in de tijd kunnen plaatsen.

a koopman zei op 9 november 2022 om 10:09 uur

die ervaring heb ik ook mee gemaakt wat Mieke vertelt ,ik zat op de kleuterschool en kwam ook vaak te laat omdat ik door de stad liep naar school .ik moest dan met me stoel op de vensterbank zitten en werd er een kleed over gedaan dan was ik bloempot ,bij een zuster als die piano speelde en ik straf had ? moest ik onder haar rokken zitten.

Thijs de Leeuw zei op 14 november 2022 om 11:35 uur

Ook al zulke voorbeelden... Echt bizar. Hoe bedenken die docenten het? Je vraagt je toch af waarom zo sterk die nadruk op de vernedering lag, tenminste zo zie ik het. Dank voor het reageren, A. Koopman.

Reactie toevoegen

Je e-mailadres is privé en zal niet openbaar worden gemaakt.

Platte tekst

  • Geen HTML toegestaan.
  • Regels en alinea's worden automatisch gesplitst.
  • Web- en e-mailadressen worden automatisch naar links omgezet.