De bedoeling van abt Robert was om de Regel van Benedictus opnieuw zo getrouw mogelijk te volgen, als reactie op het feit dat in de Franse benedictijner kloosters de orderegel steeds slechter werd nageleefd. Robert legde een strengere ascese en een grotere armoede op.

In de beginperiode leek de orde niet erg levensvatbaar, maar dat veranderde tussen 1110 en 1115, toen er drie dochterabdijen gesticht werden: La Ferté (1113), Pontigny (1114) en Clairvaux (1115). Onder leiding van de abt van dit laatste klooster, een jonge Bourgondische edelman, Bernardus van Clairvaux, bloeide de orde op. Bij Bernardus’ dood in 1153 telden de Cisterciënzers al meer dan driehonderd kloosters, verspreid over heel West-Europa en meestal gevestigd in onherbergzame streken.

In Nederland vinden we ze dan vooral in het noorden: 14 mannenkloosters en 20 vrouwenkloosters, met name in Friesland en Groningen. De Reformatie maakte echter een einde aan het bestaan van de orde in Nederland. Pas na de Franse Revolutie kwam het religieuze kloosterleven weer tot bloei. Zo ontstaan er in onze Lage Landen drie congregaties van de Cisterciënzers, die in 1892 tot eenheid komen als ‘Cisterciënzers van de strenge observantie’, beter bekend als Trappisten.

In 1904 stichtte een convent van uit Frankrijk gevluchte Cisterciënzers  van de gewone observantie de abdij Mariënkroon in Nieuwkuijk, tot op heden de enige cisterciënzer abdij in Nederland. Vanwege de kleur van hun habijt werden de cisterciënzers ook wel ‘witte monniken’ genoemd, ter onderscheid van de benedictijnen, die ‘zwarte monniken’ heetten.

Was tot voor kort het monastieke ideaal puur contemplatief, nu wil men ‘Christus zijn onder de mensen’. Zoals gezegd lag het enige cisterciënzer klooster in Nederland in Noord-Brabant, de Abdij Mariënkroon in Nieuwkuijk. Buiten Nederland hebben de Cisterciënzers kloosters in alle landen van Europa.

Foto’s
Bernardus van Clairvaux (1090-1153). Bron: Wikimedia.
Nieuwkuijk, koorgebed in Mariënkroon, jaren ‘50. Fotograaf: Fotopersbureau Het Zuiden. Bron: Katholiek Documentatie Centrum, fotonr. 1A15429.
Nieuwkuijk, Pater Raymundus van Kessel van de abdij Mariënkroon, z.j. Fotograaf J. de Bont. Bron: Streekarchief Langstraat Heusden Altena, fotonr. WAA86606.
Nieuwkuijk, paters van de abdij Mariënkroon, 1965. Fotograaf J. de Bont. Bron: Streekarchief Langstraat Heusden Altena, fotonr. WAA86673.

Bronnen
Jan Smits, Vademecum van religieuzen en hun kloosters in Noord-Brabant. Alphen a/d Maas, 2010.
Website monniken en monialen van Sint-Benedictus in de Lage Landen.