Het rijke roomse leven in brabant 1900-1970

Kortere rokken en minder naar de kerk: internaat St. Jozef in de Sixties

Internaten

Françoise de Bruijn kwam in 1966 naar het internaat Sint Jozef in Made. Haar vader stierf al op zeer jonge leeftijd. Hierdoor kwam haar moeder, een Belgische vrouw, er alleen voor te staan met drie kinderen en een middenstandswinkel.


Mariaschool in Made, 2e klas bij juffrouw de Wijs

“Mijn moeder had de keuze”, vertelt mevrouw de Bruijn, “of teruggaan naar België en bij haar ouders intrekken, of die zaak doorzetten”. Ze koos voor het laatste, waardoor ze geen tijd meer had om goed voor haar kinderen te kunnen zorgen. Het jongere zusje van Françoise moest daarom naar haar grootouders in België. Toen ook hun grootmoeder stierf in 1965 zijn ze op zoek gegaan naar een internaat.

Het verblijf op het internaat had voor mevrouw de Bruijn zowel positieve als negatieve kanten. Over de negatieve kanten vertelt ze: “De regels, ja goed, daar legde je je bij neer. Je had corvee. Je moest mee afwassen. Je moest blokken. Je moest de vloer boenen tot hij helemaal glansde. Je moest per se pillen nemen al vond je ze niet lekker, van die levertraanpillen waren dat. Je bord werd opgeschept. Ik wilde helemaal niet zoveel eten en het was eten dat ik ook niet gewend was. Dan moest je dat toch opeten al vond je het niet lekker”. Aan de andere kant werd haar inzet wel gewaardeerd en haalde ze hogere punten op het internaat. “Of ik nu wel of niet kon handwerken, dat was bij mij niet het sterkste vak, ik kreeg geen onvoldoendes”, zegt ze, “Dat geeft je toch ook wel een heel positief gevoel. Je hebt wel veel studie en regelmaat gekregen omdat je op een internaat zit”.


Kostschool Sint Jozef in Made, 1969, de speelplaats / binnenplaats

Een van de dingen die veranderde in de jaren dat mevrouw de Bruijn in Made zat, is dat de TV steeds meer zijn intreden deed in Nederland. Hiermee werd het ook steeds meer geaccepteerd op het internaat. In de eerste periode dat ze er zat, werd er enkel zaterdagavond TV gekeken. Vaak werd er gekeken naar Swiebertje. Een van de ergste straffen die je kon krijgen was het verbieden van deze TV-avond. In de latere jaren mocht er vrijwel dagelijks naar de televisie worden gekeken en kreeg de afdeling waar ze verbleef zelfs een eigen TV.

Ook de kerkgang werd minder strikt tegen het einde van de jaren zestig. “In het begin moesten we nog elke dag naar de kerk”, herinnert mevrouw de Bruijn zich, “maar op een gegeven moment hoefden we echt niet meer elke ochtend vroeg op te staan en naar de mis te gaan. Dan mochten we ook gewoon blijven slapen en hoefden we alleen in het weekeinde op zondag”. Kinderen konden altijd aangeven als ze naar de mis wilden. Dan werden ze gewoon vroeger gewekt, maar het was niet meer verplicht.


Kostschool Sint Jozef in Made, 26 september 1969 

Ook voor de zusters van het internaat veranderde er veel. Zo vertelt mevrouw de Bruijn: “Toen ik daar als zevenjarig meisje kwam, liep iedereen nog met lange jurken, in ieder geval tot de enkels, en met kappen op”. Toen ze op een dag terug kwam van de zomervakantie, bleken de regels versoepeld te zijn. “Daarna kregen ze kappen, waarbij je wél hun haar en halslijn kon zien. En de zwarte jurken waren ineens korter, waardoor je nu ook hun benen kon zien. Deze veranderingen maakten op mij een grote indruk. Ik vond dit als klein meisje veel mooier en opener”, vervolgt ze.


Winter sneeuwpret op de kostschool in Made, januari 1969 

Winter sneeuwpret op de kostschool in Made, januari 1969

Een van de liefste zusters op het internaat volgens mevrouw de Bruijn was zuster Juvenita. Met haar heeft ze nog lang contact gehad. Nadat de regels werden versoepeld, mochten zusters zelf hun eigen naam kiezen in plaats van de kerk. Hierop veranderde zuster Juventia haar naam in Heleen. “Heleen heeft mij later verteld dat ze dat gewoon heel fijn vond”, zegt mevrouw de Bruijn, “Dat ze de naam die ze zelf graag wilde hebben, zélf mocht kiezen”.

 

Het verhaal van mevrouw de Bruijn laat zien dat de sociale en culturele revolutie van eind jaren zestig ook van invloed was op het leven op katholieke internaten. De katholieke kerk en katholieke instellingen moderniseerden ook op bepaalde punten in die periode. Heb jij ook op kostschool gezeten en gemerkt dat het leven daar in jouw periode veranderde, of juist niet? Laat het ons weten!

5

Reacties (5)

Rini de Groot. zei op 30 juni 2020 om 11:48 uur

Dat was eens een Kind vriendelijk Internaat!

Conny Smulders zei op 7 juli 2020 om 15:40 uur

Nou dat was inderdaad niet streng ,wij moesten 2 x per dag naar de kerk . Mis en lof maar dat was van 1955 tot 1960 . Heb bij dezelfde nonnen gezeten maar dan in Berkel Enschot
Ik heb het als heel heftig en vernederend ervaren .

Thijs de LeeuwBHIC zei op 7 juli 2020 om 16:11 uur

@Rini en Conny: dank voor jullie reacties. Conny inderdaad, wat jij al zegt, er zijn ook heel andere verhalen bekend en het is goed dat ook die, juist ook die, een plek hebben op de site. Naast Made en Berkel-Enschot zien we ook nogal verschillende herinneringen aan de andere internaten van deze Zrs van het H Hart in Brabant, zoals dat in Moerdijk en de nieuwbouw in Veldhoven, Koningshof... Ook komen we bijvoorbeeld herinneringen tegen aan de verhuizing van Mariaoord in Vught (er schieten me nu ik dit type ineens weer indrukwekkende foto's te binnen van jongedames strak in uniform die een eed afleggen: https://www.bhic.nl/memorix/images/search/?mode=gallery&view=horizontal…) naar de nieuwbouw in Veldhoven. Daarover lees je dan, van sommige oud-leerlingen, dat ze het in Veldhoven (voor die tijd uiteraard en in vergelijking met Marioord in Vught) alles best luxe vonden... best modern. Maar goed, echt heel uiteenlopende herinneringen aan deze zusters en hun internaten en er valt nog héél veel te vertellen denk ik. We hopen dan ook op nog veel meer reacties en voel je vrij om hier of ergens anders nog meer te delen.

Magda zei op 29 juni 2022 om 17:55 uur

Haha, niet streng????
Mijn God, die vreselijke zuster Zita….
Vreselijk, zomaar wat herinneringen van mijn zesde levensjaar:
- als je een klein streepje in je onderbroekje had, moest je mee naar de zondagse kledingkast, ging je broekje naar beneden en dan sloeg ze met een houten kledinghanger op je blote billetjes.
- als je iets niet bliefde moest je het opeten, moest je daarvan overgeven: niets mee te maken, je werd in de balletzaal gezet en opeten zul je het.
- levertraanpil per ongeluk door gebeten, vreselijk vond ik die, werd ik flink beroerd van: weekend niet naar huis. Dan moet je weten dat mijn moeder mij naar zes weken op kwam halen en ik mocht niet mee!
- op de lagere school straf gehad, kreeg je dat ook nog op het internaat, vertelde ik dat later tegen mijn moeder, die dat weer terug vertelde en….juist ja, kreeg ik daar weer een flinke draai om mijn oren en moest ik gelijk naar bed!
Ik heb het nog steeds over de leeftijd van 6 tot 10 jaar, daarna kwam je in een andere groep.
Praat mij dus niet van een kindvriendelijk internaat, zeker de eerste vier jaar waren vreselijk, heb er zeker in de Corona periode, nog steeds hinder van!

Thijs de LeeuwBHIC zei op 30 juni 2022 om 11:40 uur

Bedankt Magda voor het reageren. Heel goed dat je ook hierop wijst. Deze verhalen zijn we ook tegengekomen op de andere pagina over internaat St. Jozef. Ook de zuster in kwestie wordt daar geregeld genoemd en niet in positieve zin! We zien ook op andere internaatpagina's dat herinneringen aan deze tijd echt als dag en nacht kunnen verschillen. Wij bieden op de site plek aan zowel de heel positieve als negatieve en alles er tussenin, maar dat neemt niet weg natuurlijk hoe absurd deze schets van het internaat in de Sixties op jou moet overkomen. Dank voor het delen van jouw ervaringen, die dus alleszins goed waren en veel impact hebben gehad op de rest van je leven...

Reactie toevoegen

Je e-mailadres is privé en zal niet openbaar worden gemaakt.

Platte tekst

  • Geen HTML toegestaan.
  • Regels en alinea's worden automatisch gesplitst.
  • Web- en e-mailadressen worden automatisch naar links omgezet.