Het rijke roomse leven in brabant 1900-1970

De Onze-Lieve-Vrouw Visitatiekerk in Budel

RK kerken

In Noord-Brabant vinden we veel sporen van het vroegste christendom in onze gebieden. Onder meer in Budel. Daar staat een kerk die zijn geschiedenis kan terugvoeren tot in de achtste eeuw.

Foto: BHIC / Frans van de Pol, 2014
Foto: BHIC / Frans van de Pol, 2014

Niet dat er in de huidige kerk iets terug te vinden is van het oudste kerkje van Budel, dat waarschijnlijk van hout is geweest. Het werd opgevolgd door een stenen kerkje in romaanse stijl, dat op zijn beurt in de veertiende eeuw plaats moest maken voor een gotisch bedehuis. Deze kerk hield het uit tot 1902, toen begonnen werd met de bouw van de huidige kerk. Dat Budel zijn middeleeuwse kerk kwijtraakte, lag aan het zink. In 1892 was er een zinkfabriek geopend en die bood zo veel werkgelegenheid dat het dorp uit zijn voegen groeide. De kerk werd te klein. Daarom besloot pastoor Van Bergen in 1902 dat er een nieuwe moest komen.

Toen Van Bergen in 1904 overleed, was de kerk nog maar half af. Zijn opvolger, pastoor Van Baars moest zorgen dat de nieuwe kerk gereed kwam, maar er was geen geld meer. Van Baars liet een goedkoper ontwerp maken, maar daar ging de bisschop niet mee akkoord. Er moest en zou 120.000 gulden op tafel komen voor een nieuwe kerk. Van Baars gooide het nu over een andere boeg. Hij deed een beroep op zijn parochianen. Omdat hij begreep dat het bedrag hun draagkracht ver te boven ging, maakte hij er een twintigjarenplan van.

Dat sloeg aan: al na acht jaar werd de nieuwe kerk in gebruik genomen en in 1915 kwam de bisschop naar Budel voor de plechtige inwijding. Door zijn vasthoudendheid, maar vooral door de bijdragen van de parochianen, heeft Budel nu een gaaf voorbeeld van het latere werk van de Roermondse architect Caspar Franssen.

Tot zover “de stenen”. De bezieling van een parochie moet natuurlijk komen van de pastoor en zijn kapelaans.

Wie herinnert zich bijvoorbeeld nog pastoor A.A.M. Panis, die in 1932 naar de parochie kwam en daar midden jaren vijftig nog steeds de heilige mis verzorgde? Of pastoor Van den Heuvel, die in de jaren zestig de scepter zwaaide in de parochie?

Pastoor E.J.W. van den Heuvel, op deze foto als geestelijk adviseur van R.K.T.W.C. "De Pijn" (Katholiek Documentatie Centrum, AFBK-2A3738)
Pastoor E.J.W. van den Heuvel, op deze foto als geestelijk adviseur van R.K.T.W.C. "De Pijn" (Katholiek Documentatie Centrum, AFBK-2A3738)

Wij zijn benieuwd naar de verhalen. Je kunt ze hieronder met ons delen.

Pastoor Panis (rechtsachter) tijdens het jubileum van rector Tychon, 1949-1958. Naast Panis lopen rector Tychon (midden) en pastoor P.A. van der Heijden. De misdienaars zijn Jos Krebbers, Pierre van Meijl, Noel van Winkel en Bernhard Drent, Johan Mathijsen, Wim Mathijsen, Tjeu van Winkel, Jan van Meijl. De rode kragen van de misdienaars zijn exclusief voor kloostermisdienaars.  (Fotocollectie heemkundekring 'De Baronie van Cranendonck', 46115, fotograaf: Tychon)
Pastoor Panis (rechtsachter) tijdens het jubileum van rector Tychon, 1949-1958. Naast Panis lopen rector Tychon (midden) en pastoor P.A. van der Heijden. De misdienaars zijn Jos Krebbers, Pierre van Meijl, Noel van Winkel en Bernhard Drent, Johan Mathijsen, Wim Mathijsen, Tjeu van Winkel, Jan van Meijl. De rode kragen van de misdienaars zijn exclusief voor kloostermisdienaars.  (Fotocollectie heemkundekring 'De Baronie van Cranendonck', 46115, fotograaf: Tychon)
8

Reacties (8)

Gerard. zei op 15 maart 2015 om 16:10 uur

Wie kan er nog een verhaal vertellen over de eigenzinnige en strenge
Pastoor PANIS ? Pastoor te Budel.
Mijn ome Janus Vlassak (timmerman) vertelde dat hij de jongens altijd voortrok
ten opzichte van de meisjes.

Thij zei op 18 maart 2019 om 15:11 uur

Hij sloeg me in mijn gezicht (ik was toen 7 of 8 jaar) toen ik bij communie een kauwgom in mijn mond had. Ieder kind was bang voor hem.

Marilou NillesenBHIC zei op 18 maart 2019 om 20:38 uur

Was dat pastoor Panis, Thij? Het klinkt enorm hardvochtig, ik kan me voorstellen dat dat veel angst inboezemt, bij jongens én meisjes.

Thij zei op 3 april 2019 om 13:43 uur

ja; dat was pastoor panis

Marilou NillesenBHIC zei op 4 april 2019 om 10:25 uur

Wat een nare herinnering, Thij; ik kan me voorstellen dat je dat je leven lang niet meer vergeet.

Marilou NillesenBHIC zei op 24 december 2019 om 15:55 uur

Gerard Jeuken wees ons op de herinneringen die Tjeu Broers uit Budel aan pastoor Panis optekende.

Tjeu vertelt hoe pastoor Panis iedere week op school godsdienstles kwam geven. De kinderen moesten dan op hun knieën naast de bank, en als de pastoor zei: “Nos com pole pia” (Tjeu schreef het op zoals hij het hoorde), dan moesten de leerlingen zeggen: “Dulce virgo Maria.”

Iedere week moesten de leerlingen een bladzijde van de catechismus (500 in totaal!) uit het hoofd leren. Die werd de week erop overhoord. De eerste vraag was: Waartoe zijn wij op aarde? Het antwoord: Om God te dienen en om hier en in het hiernamaals gelukkig te zijn. Maar de versie van Tjeu en zijn vriendjes was: ‘Om aardappelen te rapen, de kleine in de ketel en de grote in de mand.’
Toen een jongen een keertje in de klas vertelde dat zijn moeder ‘had gejongd’, kreeg hij enorm op zijn donder en zijn straf was om in twee weken de hele catechismus uit zijn hoofd te leren. En wat bleek? Hij had prima geleerd, kende alles.

Tjeu vervolgt: “Als je pastoor Panis tegenkwam, dan moest je onmiddellijk op je knieën, weer of geen weer, en dan een kruisteken maken. Dus als je de pastoor in de verte zag naderen, probeerde je je wel te verstoppen.”

Geert jan zei op 10 juni 2020 om 17:08 uur

Hij heeft heel Budel geterroriseerd en de mensen allen maar bang gemaakt. Als er een hel bestaat, dan zit zeker deze ss achtge commandant met zijn spijkerharde regime daar in.

Marilou NillesenBHIC zei op 10 juni 2020 om 21:53 uur

Hallo Geert jan, één ding wordt door de reacties wel duidelijk: deze pastoor was bepaald niet geliefd en daar is ook alle reden toe. Dat is ook heel begrijpelijk, en ik denk dat nu ook wel duidelijk genoeg is gemaakt.

Gelukkig merken we ook aan andere reacties op onze site dat pastoor Panis niet symbool staat voor alle zielzorgers in Budel (en daar zijn we heel erg blij om, voor iedereen die geleden heeft onder Panis, want dat is erg genoeg).
Bedankt voor je berichtje, Geert jan.

Reactie toevoegen

Je e-mailadres is privé en zal niet openbaar worden gemaakt.

Platte tekst

  • Geen HTML toegestaan.
  • Regels en alinea's worden automatisch gesplitst.
  • Web- en e-mailadressen worden automatisch naar links omgezet.