Als 13 jarig ben ik vanuit Lith naar deze kostschool gegaan. Mijn oudste zus was eveneens op dit pensionaat en zij zat al op de kweekschool toen ik kwam. We mochten alleen met de vakanties naar huis dus we waren lange perioden weg.
Ik herinner me ZR Gerarda Maria die het internaat leidde. Ze stotterde een beetje en zeker als ze boos was. Mijn oudste zus was een goede studente en heel rustig. Ik was daarentegen een spring in het veld en had volgens mij ADHD wat vroeger nog niet bekend was. Kon moeilijk stilzitten en was altijd in voor een "grapje"
Ik kan er best heel veel over vertellen.

Ik heb bijna drie jaar op deze kostschool mijn "woon en leeradres" gehad.
Tijdens de mei of pinkstervakantie van het derde jaar kreeg mijn moeder een brief dat ik beter op een reguliere school kon gaan omdat het internaat voor mij geen optie meer was.
Voor mij een verlossing en een intrede in het normale leven in Den Bosch op de Ulo in de Postelstraat. Ook bij nonnen JMJ, maar een stuk aangenamer dan de Kostschool. Ik ging voorwaardelijk over naar het examenjaar en haalde een prachtige puntenlijst op het eindexamen.
Daarna ben ik naar de Klos (Kleuterleidstersopleiding) gegaan aan de Havensingel en ik heb bijna 40 jaar met veel plezier zelf in het onderwijs gewerkt.

Hallo Jeanne, dat zal een lastige tijd zijn geweest, zowel voor de zusters als zeker ook voor jouzelf! Maar wel mooi om te horen dat je met zulke punten bent geslaagd (het onderwijs moet dan wel van hoog niveau zijn geweest, neem ik aan?)

Zijn er dingen die je in je eigen werk binnen het onderwijs hebt meegenomen, of juist vermeden naar aanleiding van je ervaringen op deze kostschool?

Zr. Gerarda-Maria was Gradje,ze had af toe(ik geloof op vrije middagen) een winkeltje en ver kocht dan snoepgoed.De Kwak(kwakzalver!) plakte pleisters op je knie,ze had een eigen apotheekje.Hoe haar kloosternaam was weet ik niet,iedereen noemde haar de Kwak.

Tussen sept.1955 en juli 1961 heb ik op het internaat gezeten. Het was lastig om aan de regels te wennen. Ik was een druk levenslustig kind, dat me moeilijk kon voegen. Voelde me erg vreemd in die geordende vrouwengemeenschap. De meeste zusters hadden In de wandelgangen andere namen. Ik herinner me: De Snel, Sjefke, Kuun, de Foep

Wat leuk die reacties. Ik zat er van 1960 t/m 1963. De namen van de nonnen ken ik ook nog Zr Cunera: de Kuun gaf gymles en zette de voorstelling voor de knaldag in elkaar.de Foep was nogal zwaar en trok een beetje met haar been was ZR Margaretha Maria. Bij haar zochten we postzegels uit. Ze gaf Engelse les op de kweekschool. Gradje en de Fiep (Philibertha) zorgden voor het internaat. We mochten 2x per week douchen en Philibertha controleerde met een luizenkam en een stuk papier onze haren. Er was ook een bad daar mocht je soms in als je het vroeg. Het was op zich een leerzame tijd, maar ik moest 's avonds eerst in een chambret (cel) en in de derde in een kamertje nogal eens een traantje laten. Vond het daar echt niet fijn. Over het eten is ook nog veel te vertellen. Rode bessensoep. Vrijdags een zure haring die in mijn zakje van mijn onderjurk belandde en buiten in de vuilnisbak. Zal wel gestonken hebben. We kregen filosoof (jachtschotel). Nu vind ik het lekker maar toen echt niet. Voor de rest was het eten prima.
In de rij door Veghel wandelen was niet leuk. Twee aan twee. We liepen naar Zijtaart en Vorstenbosch. Daar stonden ook kloosters.
Op donderdag en zondag kregen we snoepjes bij onze bord. Het was een hele aparte wereld. Op zondag verplicht een brief naar huis schrijven die gecontroleerd werd door Gradje waar je bij zat. Ook de post die je kreeg werd geopend. Ik kan er een heel verhaal over schrijven.

Herinner je de beleefdheidslessen op de ULO nog. Op zondagmiddag oefenen hoe je een mes aangaf e.d. Wij mochten de eerste jaren 1 keer per maand in bad, de andere weken had je een emmertje in je “ cel” . Op de kweekschool kregen we een kamer met wastafel en gingen we 1 keer per week douchen. Water werd centraal uitgezet na bepaalde tijd.
Ken je die groene zuring nog, die we als groenten kregen? De balkenbrei als extraatje bij het ontbijt: je rook het al in de studiezaal als je niet naar de kapel ging. Alles komt weer boven als je de reacties leest, leuk!

Ik heb er een heel nare tijd gehad, het was er vreselijk, veel heimwee gehad. De nonnen waren er om jou te pesten dacht ik altijd. Ja zr. Gradje ken ik nog wel. Op de slaapzaal was het zo koud dat er een ijslaagje op je waskom zat. En je mocht 30 min. in bad als je ouders er voor extra voor betaalden. Douches waren er in 1952 nog niet. Je moest je in een emmertje wassen in je cel...het gordijn 10 cm open zodat ze konden zien wat je deed.

Mooie reacties, Gerrie, Jeanne(s) en Jacqueline, dank daarvoor.

Jullie verhalen brengen die tijd als het ware weer tot leven, en ook hier merken we het weer dat iedereen die tijd op zijn (of haar) eigen manier heeft beleefd. Hoewel waarschijnlijk in ieder zich kan vinden in de woorden van Jeanne Eikelenboom van Amstel dat het een heel aparte wereld was.

Veel dank voor jullie oprechte bijdragen.

Nog een heel bijzondere gebeurtenis was dat we elke donderdagmiddag wandelend in de rij door de tuin naar de huishoudschool ( die werd ook door de nonnen geleid en grensde aan de tuin) gingen waar we het vak huishoudkunde onderwezen kregen o.a.. met een naaimachine werken, strijken en koken. Dus we werden wel breed opgeleid. En zeker weet ik nog de beleefdheidslessen van Gradje. Dat was ook zeer vormend. Tafeldekken en hoe je de soep van je lepel in je mond moest gieten en niet de hele lepel in de mond. Nuttige informatie.

@Jeanne: Gezien de lessen soep eten, werd op de huishoudschool echt op ieder detail van het huishoudelijk leven ingegaan! Dank voor je aanvulling.

In een van de lessen op de huishoudschool moesten we witte zakdoeken strijken. Ik weet niet meer hoe vaak ik hem nat gemaakt heb om de vouwen eruit te krijgen. Weet nog dat ik teleurgesteld was over de waardering die ik kreeg, had toch zo mijn best gedaan. Nog steeds denk ik eraan als ik zakdoeken strijk: dan glimlach ik.

Riet van Hoeij-Janssen
Na de lagere school in Lith doorlopen te hebben ben ik naar het internaat in Veghel gegaan.Heb er best een leuke tijd gehad. 3 jaar Mulo daarna 1 jaar Kweekschool.

@Jeanne: Wat mooi om zo'n voorval rond het strijken van een zakdoek in herinnering te roepen. Het maakt heel concreet duidelijk waarover het ging: als jong meisje enorm je best doen, en daar dan nauwelijks enige appreciatie voor krijgen. En dat je dat nooit vergeet, ook na al die jaren niet!

@Riet: Bedankt voor je berichtje. Goed te lezen dat je daar een leuke tijd hebt gehad. Wat is je na al die jaren het meest bij gebleven? Waar denk je als eerste aan terug, als je denkt aan die tijd?

Dit jaar vieren wij als geslaagden van de Kweekschool Deken van Miertstraat in Veghel ons 12e Lustrum!!
In al die jaren elkaar niet uit het oog verloren,een basis die ooit gelegd is bij de nonnen in Veghel!

Wat bijzonder, Gerry! Maar begrijp ik het goed dat het dan om zestig (!) jaar geleden gaat? Of begrijp ik je verkeerd?

Inderdaad,zestig jaar! De zusters uit die tijd zijn allen overleden,maar een paar jaar geleden hebben we nog met z'n allen een bezoek gebracht aan de laatst overlevende lerares.

Heel apart Berry D. In welk jaar zijn jullie afgestudeerd? Mijn zus Annie van Amstel zat ook op de kweekschool in die tijd. Ze zou nu 78 zijn geworden

@Gerry: Indrukwekkend om te lezen, Gerry! Waar hebben jullie het toen met haar over gehad, weet je dat nog?

A.s. vrijdag ga ik met enkele klasgenoten op bezoek bij een andere klasgenoot.
Ik zal het onderwerp: bezoek aan Zr.Josepha (Sjefke) aan de orde stellen en kom dan een dezer dagen met een resume over deze dag.Meer weten meer dan een alleen!

@Gerry: Dat is zeker zo! We zijn heel benieuwd naar je verslagje. In ieder geval veel plezier vrijdag :)

Reactie op de bijdragen van Gerry D. Elke 5 jaar (12x)heeft onze klas (1955/1959) een reünie gehad. De eerste jaren in de buurt van Veghel waarbij we onze zusters/docenten ook uitnodigden. In 2009 vierden we ons jubileum: 50 jaar geleden geslaagd. We vierden dat in Veghel. Als organisator had ik Zr Josepho, onze pedagogieklerares en een van de weinigen die nog in leven was, gevraagd of ze ons kon ontvangen in het klooster. Dolenthousiast was ze. We werden dan ook vorstelijk ontvangen met koffie en gebak, daarna rondgeleid in klooster, tuin en kapel. Wat hebben we herinneringen opgehaald en ze vertelde onvermoeibaar, ze was zo gelukkig met ons clubje. Als lid van de Heemkundekring van Veghel wist ze ook veel over de ontstaansgeschiedenis van het klooster en de kapel. Maar daarnaast was ze heel benieuwd naar onze ervaringen met de zusters/docenten, de aanpak in de lessen en het kostschoolleven. Zelf had ze het idee dat ze nogal streng was geweest. Maar onze reacties waren alleen maar positief. Houd maar eens een 20-tal pubers in het gareel! Toen we gisteren met vier klasgenoten bijeen waren, was onze conclusie: de opleiding tot onderwijzeres was goed en veelzijdig. Aan de kostschooltijd hebben we onze culturele en sociale vorming te danken. We leerden met veel verschillende karakters omgaan. Dat wij na 60 jaar (reünie 29 juni ‘19) nog als vriendinnen met elkaar omgaan en elkaar opzoeken, is een positief teken. Natuurlijk gebeurden er ook soms dingen waar we nu nog steeds om moeten lachen en waar we nog steeds verwonderd over zijn. Een goede tijd was het.

Zuster Josepho (Sjefke) is in de bijdragen hiervoor al een aantal keren genoemd. Zij zal bij velen een positieve indruk gemaakt hebben (altijd uitzonderingen). Ze was een rechtvaardig en wijze vrouw. Zoals Zr. Gijsbertini (de directrice die na Toon kwam) geliefd was. Heb met Zr. Josepho zo af en toe geschreven. Haar laatste brief dateert van 2011 (ze was toen 94 jaar, schreef ze). Geen computer, nog vlot handgeschreven brief van vier kantjes en verhalend over het werk van de Franciscanessen in Borneo, Filippijnen, Kenia en hoe ze het werk (lesgeven) niet meer zou ambiëren of kunnen. Ze droomde er nog wel eens van en maakte een werkplan op dat soms niet eens zo gek was in het teken van alle vernieuwingen. Maar blij met het wakker worden dat ze dan ontdekte dat het slechts een droom was. Computers wilde ze niet meer aan beginnen omdat ze zo graag wilde behouden wat ze had i.p.v. nog nieuwe vaardigheden verwerven. Ze schreef me over de vele ontmoetingen met oud-leerlingen die kwamen kijken wat er nog over was van vroeger of zo maar voor een gezellig kopje koffie samen. Dat ze dat altijd als prettig ervaren heeft.

Kostschoolleven was niet voor iedereen een goede keuze.
Maar tussen 'hemel en hel' ligt meer terrein....

Het waren ook nog de jaren waarin we de dingen dikwijls als vanzelfsprekend aannamen. In de laatste jaren werden we gaandeweg kritischer. Confrontatie met een van de Zusters (weet haar naam nog wel) toen we eens niet mee wilden bidden met als argument dat we ons geloof aan het uitzoeken waren..tja, dat was eigenlijk een soort van verzet tegen de vanzelfsprekenheid, een kritisch bewustzijn in ontwikkeling.

Natuurlijk moesten er regels zijn. Hoe anders hield men de pubers en adolescenten redelijk in het gareel en aan de studie zodat ze hopelijk allemaal zouden slagen voor hun examens. Tja, dat niet iedereen bessensoep of jachtschotel lustte dat merkte je wel; anderen vonden dat juist prima. In die jaren was de 'culinaire revolutie' ook nog niet doorgedrongen tot in de doorsnee Brabantse gezinnen noch tot in de meeste kostscholen.

Er werden regelmatig activiteiten en uitstapjes organiseerd : We gingen dan naar het Mgr. Zwijssencollege voor schoolconcerten (Brabants Orkest), maar ook naar St.-Oedenrode naar toneeluitvoeringen of concerten - ik meen op het Damiaancollege. Een enkele keer naar voorstellingen in de schouwburg (Amsterdam, Tilburg, Eindhoven) en waarover je daarna dan wel een goed verslag moest schrijven. In de meimaand te voet naar Handel over de eeuwenoude kerkpaden en andere paden langs de weilanden. Het ene jaar een week op retraite bij de paters in Uden en het jaar erop bij die in Heeswijk. Dat hoorde toch nog wel bij dat rijke roomse leven van die jaren voor en gedurende Vatican II. Dat waren de jaren voordat de kleine exodus van religieuzen en teruglopend kerkbezoek begon. De zusters droegen vanaf daarna - op een enkeling na- geen sluier meer en liepen niet meer in bruin habijt, maar in mantelpakjes of jurken en met permanent in hun kapsel.

Leuk verhaal. Mooie herinneringen!

Mee eens, Jeanne! Prachtig verwoord, Helena, hoe er 'meer terrein' ligt tussen hemel en hel. Met je voorbeelden geef je die nuance heel mooi weer, dank daarvoor!

Ik heb genoten van alle reacties. Het kostschoolleven kwam weer helemaal boven. Hierbij mijn verhaal:
Wat leuk al deze verhalen. Zo herkenbaar ook, evenals de bijnamen van de nonnen “Cuun, Fiep, de Sok, Toon, De Kwak, Gradje en De Spin. De Spin heette zuster Evangelista. Via haar moest ik een telefoongesprek aanvragen wanneer ik naar buiten wilde bellen. Het telefoonnetwerk liep namelijk via de centrale van het ziekenhuis in Veghel. Zij herkende een telefoonnummer wat ik aanvroeg. Bleek zij de tante te zijn van mijn 1e vriendje.
Ik was van een van de laatste “lichtingen” en kwam in Veghel op het internaat in 1966 en haalde m’n Mulo diploma in 1970. Wij mochten elke zaterdagmiddag naar huis. De eerste 2 jaar sliep ik in een chambret, ik had regelmatig flodderromannetjes onder m’n kussen, maar ’s avonds waren ze weg.
De laatste 2 jaar had ik een eigen kamer.
Ik had het “geluk” dat mijn kamer altijd naast of tegenover de kamer van een non lag. Daar mocht ik “blij” om zijn !!! Sociale controle alom. Bij tij en ontij kwamen ze binnen om te checken of ik niks verkeerds uitvrat; b.v. kletsen met mijn vriendin waarmee ik nu, na ruim 50 jaar, nog altijd bevriend ben. Ik ben niet groot en moest op de verwarmingsbuis gaan staan om met mijn vriendin te kunnen kletsen. Kwam natuurlijk een non binnen. Moest ik in het weekend daar blijven om de verwarmingsbuis te verven, want het was mijn schuld dat de verf was afgebladderd.
Eens at ik mijn bord eten niet leeg en ik kreeg het daarna nog 2x voor mijn neus, zonder enig ander eten. Het was ook altijd heel toevallig dat we spinazie kregen als op de dag ervoor het gras was gemaaid. Toeval toch! Het was een van de grapjes. En ja filosoof heb ik ook gegeten, waarvan ik daarvoor nog nooit had gehoord. Gelukkig kon ik vaak het eten wat ik niet lustte kwijt aan mijn vriendin.
Het schoolplein voor mulo en “kweek” was één grote plaats, waar een denkbeeldige scheidingslijn was middels het gebruik van een ander soort steen die aangaf tot hoe ver je mocht gaan. Praten met jongens van de kweekschool was dan ook uit den boze. Heb ik zeker wél gedaan en helaas de nonnen zagen alles. Met een doorzichtig smoesje kwamen ze mijn kamer binnen om te vragen wat ik van die jongens moest.
Het leukste vond ik wanneer ik de nonnen voor de gek kon houden door op woensdagmiddag er stiekem tussenuit te knijpen zonder dat ze het zagen om snoep te gaan kopen in ’t winkeltje op de hoek of voor een afspraakje met een vriendje. Het was altijd opletten want als ze het ontdekten dan was het er geen goed weer..
Ik had les op de Mulo van maandag tot en met vrijdag en op zaterdagmorgen ging ik naar de huishoudschool om ook nog wat huishoudelijke taken te leren, want anders zouden we in ons latere leven niks kennen van huishoudelijke taken aldus de nonnen. Ik heb nog altijd frustraties als ik terugdenk aan de naailes. Een kussensloop stikken. Ik kon nooit recht stikken. Ik weet niet hoe vaak ik die kussensloop moest over doen.
Ik kan een boek schrijven over 4 jaar leven op een internaat. En weet je, ondanks alle verboden, regels, plichten en nonnenstreken heb ik er toch heel veel lol gehad, dit in tegenstelling tot mijn kostschoolvriendin en vele anderen.

Hallo Doortje, bedankt voor je levendige bijdrage! Wat leuk dat je door al die reacties ook je eigen herinneringen weer naar boven haalt. En het bijzondere aan je reactie: je geeft heel mooi aan dat jij er veel lol hebt gehad, maar dat dat lang niet voor iedereen geldt. Dat is precies wat we op deze site heel vaak tegenkomen! Dat, en de diepe vriendschappen werden gesloten. Treffend dat je beide hier aanstipt.

Mocht je overigens meer willen vertellen over die tijd, dan houden we je zeker niet tegen, hoor! Dat mag hier natuurlijk, maar je mag ook zelf een verhaal aanmaken via
https://www.bhic.nl/ontdekken/verhalen/een-verhaal-maken#About

Of het insturen via info@bhic.nl

Als je wil dan hè, in ieder geval dank voor deze reactie!

Hallo Marilou, Dank je wel voor de reactie. Ik zal eens nadenken wat ik nog zou kunnen toevoegen. Ik heb morgen een afspraak met mijn kostschoolvriendin, misschien komen er nog verhalen of anekdotes naar boven.

Nou, heel veel plezier met die afspraak, Doortje. En dan wachten wij hier rustig af, of er nog een vervolg komt (of niet natuurlijk)

Bedankt voor je berichtje!

Jeetje, wat geweldig. Al die kleurige reacties en al die emoties die loskomen.Ik zat op kostschool in Veghel van 1954-1961 . De tijd werd afgesloten met de hoofdakte en daarna ging ik (in de avonduren en op zaterdag) verder studeren.Nederlands !Wellicht nog de invloed van zr. Ghijsbertini die zo heerlijk kon vertellen ,ook over zaken die niets met de leerstof te maken hadden.De kostschooltijd vond ik moeilijk. Had veel heimwee. We waren zo'n nummer in het geheel en alles was zo strak geregeld. O wee als je bijv. te laat was, ook al kwam het niet door eigen schuld.En er waren veel frustraties merkbaar . Zo was er een non die elke avond mij opzocht in mijn cel.Ik vond dat vreselijk maar durfde als 13-jarige pas na enige tijd te protesteren.Er was duidelijk sprake van amoureuze ontwikkelingen van haar kant maar ik had toen nog nooit van "lesbisch"gehoord. Werd godzijdank gewaarschuwd door een medeleerlinge.Ik bofte , mocht twee klassen overslaan en het jaar van de hoofdakte mocht ik extern (na veel gesoebat)Mijn eindexamendiploma van dat jaar werd door onze dorpsburgervader met ketting uitgereikt.Ik had n.l. een 10 gescoord voor CML en dat was blijkbaar nog nooit gebeurd.Ik heb zr. Ghijsbertini later nog opgezocht toen ik n.l. zelf directeur was geworden van een Pabo.Het waren zeer gedisciplineerde tijden en er werden veel vriendschappen geboren die soms heel hechte wortels vonden , Er waren prachtige culturele zaken o.a.de Knaldag, en de reeds geschetste uitjes naar de HBS voor een voorstelling of voor een orgelconcert in Heeswijk- Dinther (o.a. met Marie-Clair Alain)en we traden eens per jaar ook zelf op voor een rijk gevulde zaal in de instelling.Ik heb er heel veel geleerd en misschien ook wel afgeleerd.Want als er jongelieden van het andere geslacht in de buurt waren dan golden er scherpe regels ( niet kijken ,niet seinen!) dan keken we maar naar de oude rector of naar de min of meer aantrekkelijke moderator of naar de tuinman of de jonge misdienaartjes. Je moet toch wat met die lastige hormonen.

Dan toch nog wat kleine laatjes van mijn eigen archief open trekken...

'Knaldag' - hiervoor al eens genoemd. Een feestdag. In de refter (van de kweek) was een van de leerlingen ceremoniemeester en waren het op die dag de zusters-docenten en zusters-surveillanten die ons aan tafel bedienden. Kan me niet goed herinneren waarom en wanneer zo'n dag gehouden werd. Weet niet meer of dit op de mulo en kweek op dezelfde dag gehouden werd? Zie op mijn foto's van toen (kleding) dat het ergens tussen najaar en vroege voorjaar geweest kan zijn. Op zo'n dag waren er o.a. uitvoeringen van schoolorkest en koor en werd het jaarlijkse toneelstuk opgevoerd.

In onze klas waren we met ca. 18 leerlingen waarvan de helft intern en de andere helft extern was, plus nog een zuster als leerlinge. De externen waren regelmatig onze 'sisters-in-crime' en hielpen ons bij alles waarvoor we -buiten de voorschriften van het internaat- hun hulp konden gebruiken. [de verhalen hierover zitten in een andere la]. In de parallel-klas zaten alleen internen en zusters-leerlingen. Zelfs in vakanties trokken we nog dikwijls met elkaar op. Fietsvakanties langs de diverse jeugdherbergen, samen vakantiewerk doen bij een van de tuinderijen, samen uit. Al zien we elkaar mogelijk nog maar een enkele keer (reünie, zo maar, verjaardag, een afscheid), ...het contact met elkaar voelt gauw genoeg weer net als toen. De goede herinneringen aan die jaren zijn zeker ook de vriendschappen.

Zusters- docenten (kweek) in begin zestiger jaren in willekeurige volgorde: Gijs, Sjefke, Angela, Jerôme , de Snel, Stijntje, Toon, Marie-Elise en mogelijk nog een meer? Stijntje gaf geschiedenis volgens haar 'methode': een groot gedeelte van het lesuur was zij aan het dicteren en wij aan het schrijven. Neem aan dat ze dan wist dat we onder controle waren. Heb niet het gevoel dat men in onze klas haar er ooit mee plaagde. Mogelijk dat haar leeftijd het nodige respect opriep. Denk dat Stijntje n.l. al behóórlijk op leeftijd was (70+?) in vergelijking met de andere zusters- docenten die - naar ik vermoed- toen allemaal nog ergens tussen de 45- 60 jaar oud waren? Denk ik aan Gijs en Sjefke dan is het hun oprechtheid en de - voor mij- interessante lessen die ze gaven, bij Angela denk ik eerder aan de kunstgeschiedenislessen dan aan de teken-of schilderlessen en daarnaast schiet het vermeende kokette door mijn hoofd, bij Jerôme had het zingen mijn voorkeur boven de blokfluitlessen, bij de Snel zie ik haar blik met gespitste lippen alsof de wiskundige formules er zo nog uit kunnen rollen, bij Toon..[ andere la] , bij Marie-Elise het soms wat warrige en hoor ik nog haar stem...

Daarnaast kregen we les van de rector, paters en leken. De moderator gaf ons geen les, maar was wel iemand waar je terecht kon met vragen. Zijn werkkamer was te bereiken via buitenom (denk ik), maar we gingen via het 'slot' van het klooster (wat voor ons verboden terrein was....een soort 'heilige der heiligen' ) en dat lukte altijd wel met een stel vriendinnen. Kwam je voorbij de werkkamer van de rector dan zag hij ons niet en wij hem niet tussen zijn vele boeken en de ogenschijnlijke wanorde in zijn kamer.

Op zaterdag kreeg je in die jaren ook nog les. Daarna naar huis. In begin was dat eens in de maand, later werd dat elke week. De laatste lessen op zaterdag waren die van Leo Derijks (voordrachtskunst). Meen me te herinneren dat de parallelklassen dan om beurten het laatste lesuur hadden zodat dan de ene klas iets eerder naar huis kon en dan weer de andere. Op de fiets of met de bus. Sommigen van ons moesten wel een aantal keren overstappen eerdat men thuis was. Anderen gingen niet elke week naar huis omdat de afstand (reistijd) te groot was. Soms ging men dan wel eens mee met een klasgenote (interne of externe). Zondagavond weer op tijd terug om vóór 7 uur, later werd dat 8 uur, aanwezig te zijn. Dan 's avonds om 9 uur appèl onder aan de trap en in stilte naar boven. Je merkte wel dat iemand soms kampte met heimwee terwijl een ander het goed verborgen kon houden tot na het sluiten van de deur van eigen kamer. Daarover hoorde je dan pas vele jaren later bij een reünie of in een brief of andere ontmoeting. Ik meen dat na half tien het licht uit moest zijn op je kamer. Kon je een zaklamp verborgen houden (dat was een kunst) dan nog even een brief of een boek lezen.

Er werden in de tijd dat we maar eens per maand naar huis mochten toch al wel uitzonderingen gemaakt . Soms zeer terecht (ernstig zieke thuis), maar andere waren priviliges die niet altijd plezant waren voor de ander, maar evengoed wat lastig voor degene die van dat privilege genoot. Een klasgenote schreef vele jaren later nog dat ze het ( achteraf ) vervelend vond maar het toen natuurlijk wel apprecieerde dat ze elke week naar huis kon. De ander die ook elke week naar huis mocht heeft me wel eens geschreven dat ze het zelfs op dat moment gruwelijk onrechtvaardig vond, maar dat ze vreselijk last van heimwee had en dat ze zowel naar haar ouders toe alsook naar de directrice gedreigd had van school te gaan. Gelukkig niet gebeurd.

Naast de zusters-docenten die overigens ook surveillance beurten hadden waren er de andere zusters-surveillanten: Zrs. Leonie (de Kreeft?), Mercedes en Cuniberta (de Cuun.. die dansend door het leven leek te gaan , maar is het niet vaak zo dat schijn bedriegt..zo zag ik het in ieder geval..). Een enkele surveillante trad in mijn beleving te autoritair op waar dan een eventuele berisping in geen verhouding stond met het voorval terwijl andere surveillanten juist begrip en veel geduld toonden.

Na zoveel jaren kun je over bep. gebeurtenissen eigenlijk alleen met anderen hierover praten die er destijds bij waren. Je geschiedenis plaatsen samen met degenen die het meebeleefd hebben is naar mijn idee een groot goed. En dan toch nog opmerkelijk hoe die geschiedenis zich soms in elk van onze herinneringen zo anders heeft vastgezet.
De wat oudere leerling die al wat verder in ontwikkeling was en waar het mogelijk aanwezige teenage-rebelse al wat in kalmer vaarwaters was kan het kostschoolleven zo anders ervaren hebben dan het kind van de lagere school of de jonge teenager. Je proeft het uit verhalen die je kunt vinden bij de kostscholen waaraan meerdere scholen (ulo, kweek, huishoudschool) verbonden waren. Daarnaast een verschil of men nu in de veertiger -, vijfitger - of in de zestiger jaren op kostschool doorgebracht heeft. De verhalen zullen anders zijn zonder aan 'geschiedvervalsing' te doen.

Verder bemerk ik bij het lezen van reacties bij andere kostscholen dat ik soms vergelijk met hoe het in diezelfde jaren bij de Franciscanessen van Veghel was. De Franciscanessen van Veghel [ althans de zusters waar wij mee te maken hadden op de kweek] stonden volgens mij toch meer in de wereld dan wat ik hier en daar lees hoe het er bij andere kostscholen aan toe ging. Maar dat is mijn persoonlijke mening. En die is mogelijk door de jaren heen wat veranderd en zeker milder geworden.

De meesten van ons zijn studeren leuk blijven vinden.
Zou dat geen gemeenschappelijke bodem hebben gehad daar in Veghel?

Beste Mia en Helena, wat een prachtige, waardevolle aanvullingen! Hartelijk dank ervoor! Mooi te lezen hoe veel kenmerkende details ook na al die jaren nog zo scherp op het netvlies staan. En Helena, ik kan me alleen maar aansluiten bij jouw indrukwekkende zinnen:

"Na zoveel jaren kun je over bepaalde gebeurtenissen eigenlijk alleen met anderen hierover praten die er destijds bij waren. Je geschiedenis plaatsen samen met degenen die het meebeleefd hebben is naar mijn idee een groot goed. En dan toch nog opmerkelijk hoe die geschiedenis zich soms in elk van onze herinneringen zo anders heeft vastgezet."

Dit is ongelooflijk van toepassing op deze site, het geeft precies aan waarom het draait. Nogmaals veel dank, allebei!

Wat geniet ik van jullie verhalen. Helena bij mij gaan ook steeds laadjes open! Deels door de zeer herkenbare situaties, deels vanwege enkele vergeten gebeurtenissen. Dankzij onze reünies weten we hoe verschillend de beleving en de herinnering voor ieder van ons is. Wat was ik er gelukkig. Als 7de geboren in een achteraf wonend boerengezin met 11 kinderen, was ik het eerste meisje wat “verder mocht leren”, dit dankzij een moeder die me stimuleerde de “ harde weg” te gaan verkennen. Na de Mulo, wat al heel bijzonder was in ons dorp , stuurde ze me ook nog naar de kweekschool en wel intern! Wat een andere wereld was dat. Voor het eerst kreeg ik geen meesters en juffen maar nonnen als docenten. Ik maakte kennis met meiden uit heel Brabant, met onbekend warm eten ( de beruchte kervelsoep!), met totaal nieuwe leerstof. Mijn culturele opvoeding en mijn “Savoir vivre” heb ik volledig te danken aan deze periode waar ik ook nog altijd dankbaar voor ben. Zomaar wat herinneringen die niet met de opleiding maar met het kostschoolleven te maken hadden.
-De wave die door de kapel ging na de consecratie als alle nonnen hun armen opgeven in gebed.
-De “man op slaapzaal” toen er eens een raam open waaide en een van de Curaçaose medeleerlingen dacht een man gezien te hebben.
-Het blokfluitgepiep op de speelplaats, waar we allemaal tegelijk stonden te oefenen.
-De koekjes die we als klas eind maart bestelden nadat Toon had bepaald dat na 1 april geen extra eten of snoepgoed meer mocht worden toegestuurd. We hebben voor de deur van de directiekamer een sit-in gehouden en kregen de koekjes onder protest.
-Het schaatsen op de ondergespoten tennisvelden van Maison van den Boer.
-Het stiekem de poort uitsluipen om een Haagse punt te scoren of met een vriendje van de HBS door de sneeuw te struinen in het buitengebied .
-De dag dat de democraten in Amerika gewonnen hadden en dat Stijntje ( docente geschiedenis) huilend de refter in kwam om ons dat mee te delen.

Leuk die herinneringen...al lees je wel dat het zoveel moeilijker geweest zal zijn voor de jongere leerlinge op de (m)ulo dan voor de wat oudere kwekelinge.

- de lessen op de Huishoudschool - Jeanne beschrijft het strijken van zakdoeken. Ha-ha, dezelfde gedachten bekruipen me soms ook bij het strijken.
- de blokfluit oefeningen. (het 'gepiep') Op de trapjes, om de hoek van de gymzaal, in het sousterraine, onder de kleine kapel. Kon in je oren nog lang door blijven klinken..
- weet niet goed meer of we op vrije middagen naar de kloostertuin mochten ofwel dat we dat stiekem deden, maar we hebben daar regelmatig met een groepje vriendinnen diepe gesprekken gevoerd en de wereld wel -tig keren verbeterd met onze toekomstplannen.
- hoofdakte wilde ik niet meer intern; ging toen naar de Cor Jesu in Eindhoven. [was ook een fijn jaar en heeft mede mijn verdere leven bepaald.. ]

Kort filmpje over de mogelijke toekomst van het hele complex in Veghel.
https://www.youtube.com/watch?v=-nbZEJkPsBs

Wat mooi Annie en Helena, om zo jullie herinneringen aan deze, voor jullie zo belangrijke periode in jullie levens, mee te mogen lezen. Zoveel gezellige herinneringen en bagage voor het leven. En zelfs een 'wave' door de kapel :).
Dank voor het ons deelgenoot maken hiervan.

Wij woonden in de buurt , en als " rotjongetjes" met aleen radio en geen TV thuis , gingen we wel eens heerlijke goudrenet appels stelen, op een warme zondagavond in de nonnentuin , echter een vriend van mij kon de verleiding niet weerstaan om de tuinslag te richten die op een groepje voorbij fietsende nonnen , er stond zo'n hoge druk op dat de pijen bol stonden , ik heb het later wel opgebiecht , en de pastoor moest lachen , en ik mocht het niet doorvertellen , maar nu wel dus ha.ha.

Haha, zullen we dat maar scharen in de categorie kattenkwaad, Johan? ;)
Wel grappig dat de pastoor er ook om moest lachen en ik ben blij dat je het nu hier wel hebt opgebiecht :)

Ik heb dan wel niet op de kostschool gezeten maar heb op deze school wel mijn Mulo-diploma gehaald. Van 1964 tot 1968 heb ik er op school gezeten als externe. Maar ik zat wel in een
klas met interne meisjes. Vaak waren die interne meisjes echte durfals…. Ze knipten zomen uit hun rok zodat de zusters de zomen niet nog een keer los konden trekken. Ze stopten zakjes met eten in hun onderbroek omdat ze dat eten niet lustten, zeiden ze. En gooiden het op school dan in het toilet. De zusters waren best wel streng! Zo moest je als meisje altijd een jurk of rok dragen, in de winter was het natuurlijk hartstikke koud op de fiets en dan moest je wel een lange broek aanhebben. Maar eenmaal op school moest de lange broek uit. De maillot aan! Wij moesten onze boeken ook allemaal in een boekentas doen en niet in een pukkel. Als ze dat zagen dan kreeg je straf en werd er een brief naar huis gestuurd! De boeken zouden dan kapot gaan en wij mochten de boeken voor niets gebruiken, Je fiets moest op slot staan in het souterrain en wee als hij niet op slot stond! Wij hadden ook allemaal rode ballonbroekjes aan bij de gym. Daarboven een wit bloesje en een rood wikkelrokken erover heen. We kregen les van zuster Cuniberta een erg leuke zuster. Wij kregen les van de zusters maar ook van mijnheer Godschalk die godsdienstles gaf. Juffrouw Gielen gaf Frans, juffrouw Van de Aa gaf boekhouden, juffrouw van de Weiden gaf Engels en juffrouw Vissenberg gaf Duits! Toen ik in de 2e zat kwam de eerste echte mannelijke leraar op school. Hij gaf Nederlands en physica! En een jaar later kwam Pierre Lapin die Frans gaf. Helaas ik weet zijn naam niet meer goed maar volgens mij heette hij Verbrugge, al met al heb ik er een leuke tijd gehad.
En als slot nog een anekdote waaruit blijkt dat wij en onze ouders echt helemaal niks wisten van seks. Toen ik in het 2e jaar zat werden er 2 meisjes van school geschorst voor 14 dagen! En dat was best wel heel lang! Eentje uit Heeswijk en eentje uit Boekel. Wij vroegen aan de zusters die lessen gaven waarom ze geschorst waren. Wat hadden ze verkeerd gedaan! Maar niemand gaf ons antwoord. Ze wilden het niet zeggen of ze wisten het niet.
Ook onze ouders wisten van niets’
Toen hebben wij de stoute schoenen aangetrokken en in de godsdienstles aan
Mijnheer Godschalk gevraagd wat er toch gebeurd was. Die zei dat hij erover moest praten met het hoofd van de school en dat hij dan de volgende week verder zou praten…. Wij waren natuurlijk reuze nieuwsgierig….. wat zouden ze dan toch gedaan hebben wat niet mocht?
Toen bleek dat de 2 meisjes gezoend hadden…. ! Nou en…. Wij waren nog zo groen als gras. Toen vertelde hij dat er jongens zijn die van jongens houden. En die noemen ze homo en er zijn ook meisjes die van meisjes houden en die zijn dan lesbisch.
Oh zei Nancy een interne in onze klas : daarom moeten wij altijd ons gordijn een beetje open houden … die
zusters willen niet hebben dat wij lesbisch worden….
Nee zei mijnheer Godschalk: je wordt lesbisch geboren. Het zit in je genen.
En toen snapten wij waarom die meisjes geschorst waren! Tenminste dat dachten wij….

Hartelijk dank voor deze mooie bijdrage Ria. Met interesse gelezen en mooi om het leven op deze kostschool zo door de ogen van een externe leerling te kunnen zien.