Het rijke roomse leven in brabant 1900-1970

Een tientje bidden

Rooms prentenboek

Van mijn meisje kreeg ik een door haar gemaakt rozenkransje van glazen kraaltjes. Op haar sterfbed kwam een einde aan het sámen zijn, de tijd, een krans van rozen was voorbij. Uit de door mij gemaakte gebedssnoeren maakte zij een keus, om die na haar dood om de vingers te weven. Een vervolg op Een Lichtprocessie bij kaarslicht.

Samen met de museummedewerkers van het EM (Eindhoven Museum) en gestoken in historische kleding brachten we een bezoek aan de Markt in Eindhoven. Ik had de rol van monnik aangeboden gekregen, maar miste bij het kledingpakket de rozenkrans en maakte deze toen maar zelf.

De benodigde en juist rijpe kralen plukte ik van de pimpernoot (Staphylea pinnata), ofwel de rozenkransstruik, die in het Heempark Simon Deltour stond, waaraan ik verbonden was. Deze pimpernootstruik was vroeger in kloostertuinen rijkelijk aanwezig, juist voor het maken van de gebedssnoeren.

De 59 benodigde kralen reeg ik aan een (jute) tomatentouw, het benodigde kruisje knipte ik van de kardinaalsmutsstruik, alle heiligheid en natuur te samen. Na deze Pater Noster werd het een productie. Aan de struik zat geen kruisje meer van voldoende grootte en ik nam toen maar de jonge tak van de Zwarte Es, ook daar staan de zijtakken in kruisvorm.

Als kind baden we iedere avond gezamenlijk rond de keukentafel het rozenhoedje. Ook in de wintermaanden onder het pellen van een zak bonen die Moeke op de keukentafel had uitgespreid. “De gao in een moeite deur”, zoals de zin uit het Uje’s volkslied luidt.

Bij onweer ‘s nachts werden we naar beneden geroepen en baden dan rond de tafel de huiszegening en het rozenhoedje en dan was het onweer voorbij. Wanneer er iemand in de buurt bediend of gestorven was, werd op drie avonden achtereen de rozenkrans gebeden. Men had pech bij een langzame voorbidder, want het rozenkransgebed bestaat uit drie rozenhoedjes.

Het gebed begon met de twaalf artikelen van het geloof. Bij elk tientje, dat is tien Weesgegroeten, werd een van de vijftien geheimen van de rozenkrans uitgesproken, alles besloten met de litanie van alle heiligen.

Tijdens een lange autorit zeiden mijn ouders wel eens: “zullen we even een tientje bidden”? Bij een feestje werd dat door de jeugd met een sketch uitgebeeld door, tijdens de autorit, een gebed uit te spreken met in de gevouwen handen een tien guldenbiljet. Als jongeren tegenwoordig een gebedssnoer aan de autospiegel zien hangen, denken ze, dat het een mini-sneeuwketting is.

Ons Moeke kon ‘s avonds zo sappig op z’n Uje’s het rozenhoedje voorbidden, besloten met het gezamenlijke avondgebed. En ondertussen zat Vader niet in de Turfhoek, maar stond hij bij de hangklok, want de slinger moest op de juiste tijd in beweging worden gezet. Ook hier was het: “de gao in een moeite deur”. Dit gebeurde in de zestiger jaren. Ik legde het geluid vast op een cassettebandje.

De rozenkrans werd dagelijks en bij vele gebruiken in het Rijke Roomse Leven ter hand genomen.

18

Reacties (18)

Rini de Groot. zei op 24 oktober 2013 om 23:04 uur

Aan de struiken van de Pimpernoot hangen nu de “verpakkingen” waarin de kralen voor de Rozenkrans, hier afgebeeld. Talrijker zie je nu de Kardinaalsmuts struiken versierd met de mini Kardinaal Mijters.

Rini de Groot. zei op 25 oktober 2013 om 16:30 uur

Sorry, het woord, Kardinaal mijters moet ik corrigeren het hoofddeksel wordt een, Bonnet genoemd.

Marilou Nillesen, namens BHIC zei op 26 oktober 2013 om 17:34 uur

@Rini: Dat is dan bij deze gebeurd!

Anny Toonen zei op 19 november 2013 om 21:41 uur

Bij het lezen van dit rozenkransverhaal moet ik weer denken aan een verhaal wat ons moeder vertelde als we 's avonds de rozenkrans wel eens met tegenzin moesten mee bidden. Er waren geregeld extra intenties; een bekende die ziek was, een ongeluk, een overledene.
Dan vertelde ze dat zij in haar jonge jaren vaak voor veel meer intenties een tientje moest bidden. Om de lijst met overledenen niet te lang te laten worden, hadden ze daar thuis wat op gevonden. Dat werd een tientje voor "het zekske". Omdat de bidprentjes bewaard werden in een la van het kabinet, in een zelf genaaid zakje.
Zo werd er niemand vergeten en duurde het niet langer dan nodig was.

Anny Toonen zei op 19 november 2013 om 21:54 uur

Dat het rozenkransgebed wel eens last had van sleur, blijkt uit het volgende.
Ruim 40 jaar geleden sliep onze dochter (toen een kleuter) wel eens bij wat oudere buren die nog elke avond de rozenkrans baden, voor de stoel, geknield op de kokosmatten.
Wilde ze dan na de logeerpartij niet meteen slapen, dan was het: "wij moeten nog jamme-jam" en zat ze al op de knietjes voor de stoel.
Moet toch wel een mooi taaltje zijn geweest.....

Lisa Koopmans zei op 5 december 2013 om 17:26 uur

Ik vond jouw artikel over je rozenkrans very special., interesting and moving.
heb jouw email en link opgeslagen en wil graag meer van jouw artikelen lezen.
it was really nice meeting you at the open lucht museum in endhoven en jke heb me geinspireerd binnen kort in de toekomst op bezoek te gaan naar de archeoloogische centrum in eindhoven.
best wishes

Rini de Groot. zei op 5 december 2013 om 19:31 uur

Het verhaal is nadien ook in de Nieuwsbrief van het museum geplaatst.
Hierop volgde een reactie van: Eigenlijk zouden alle Middeleeuwers van Endehoven,( Eindhoven Museum) er eentje moeten hebben. Nu zijn er plannen voor het houden van een Workshop in het museum op 4 en 5 januari 2014.
De benodigde Pimpernoten heb ik onlangs geraapt, maar om die van een gaatje te voorzien kost meer tijd. Deze moeten handmatig één voor een geboord worden.

Rini de Groot. zei op 11 december 2013 om 15:55 uur

In Oirschot wordt de Pimpernoot, de Kloteboom genoemd.
Zoals de zaaddozen eruit zien.

Rini de Groot. zei op 17 december 2013 om 21:22 uur

Met het afgelopen Vrijwilligersweekend ± 1.000
Pimpernoten boren, goed voor 15 Rozenkransen. En nu nog de Kruisjes.

Rini de Groot. zei op 5 januari 2014 om 07:11 uur

Gistermorgen was mijn eerste Workshop Rozenkrans maken bij EM. Na dagen voorbereiding had iedereen na een uur werken een origineel, zelf gemaakt Gebedsnoer. Een mevrouw zou haar moeder er mee verassen en was voor mij óók deze activiteit weer geslaagd.

Helena zei op 5 januari 2014 om 09:10 uur

Wat mooi Rini! Het tempo van het rijgen en knopen van een tientje zal wel niet zo hoog gelegen hebben als het bidden van een tientje. GHeel fijn voor jou [en de anderen] dat ook deze activiteit geslaagd was.

Marleen Hendriks zei op 7 januari 2014 om 13:14 uur

Heel mopoi verhaal en heel leuk om de rozenkrans te maken,in de workshop van Rien de Groot.
Ik denk dat mijn moeder er heel blij mee zal zijn.

Marleen Hendriks. 07-01-2014

Rini de Groot. zei op 7 januari 2014 om 13:41 uur

Bedankt Marleen, ook ik heb van de Workshop genoten en ik dacht, daar komt geen hond voor.
Onze tegenvoetster, had ons bezig moeten zien en meer dan geslaagd.
Helena, in de tijd die nodig was voor het maken van een Rozen, kralenkrans, was gelijk aan het bidden van twee Rozenkransen. ( = 6 Rozenhoedtjes, een uur)

Willeke zei op 19 mei 2014 om 13:43 uur

Wat heb jij een leuke schrijfwijze met hetzelfde enthousiasme als, toen je liet zien hoe je brandneteltouw maakt.
Had je naderhand niet veel last aan je hand en arm?

Marleen en Corlène zei op 22 juli 2014 om 13:32 uur

Leuk verhaal.
Zie me in gedachten weer rondom koude oorlog 1956 elke dag op knieën zitten voor rozenkrans bidden.

Rini de Groot. zei op 2 oktober 2014 om 23:26 uur

Bij de schoonouders werd in die jaren ook dagelijks s,avonds het gebed uitgesproken, na het rondje van kralen te zijn gepasseerd volgde de Litanie.
Mijn zwager zijn kameraad was ook bij het gebed aanwezig, thuis een bakkerij, de jongeman beantwoorde na iedere aan roeping ipv. bid voor ons, met een eigen tekst.
En volgde het klanten bestand waar dagelijks brood werd bezorgd als volgt.
Met: une mik voor Vleuten, une mik voor Doris Ceelen, une mik voor van Heeswijk, une rol beschuit voor van de Sande, op het eind van de litanie waren alle klanten van Best vernoemd.
Dat ging natuurlijk niet in alle ernst !!

Josien van B. zei op 10 december 2014 om 23:12 uur

Dag Rien.
Het is alweer een tijdje geleden dat wij met elkaar spraken tijdens de wandelingen in de Heimansweek bij Epen in Zuid Limburg.
Die week heeft aan mij mooie herinneringen achtergelaten.
Een daarvan is de ontmoeting met U en U verhalen…….
en heel bijzonder te horen dat U zich de kunst heeft eigengemaakt
om een rozenkrans van de Paternosterbollekesstruik- zaden te maken
en op zoek bent gegaan naar het juiste hout voor het kruisje………..

Misschien dat U zich herinnert dat ik over deze struik geleerd heb in de periode dat ik als vrijwilliger op woensdagavond ben gaan schoffelen in de Heemtuin ( nu kasteeltuin) in Valkenburg : Sjloensheem. Dat was in de periode van enkele jaren voor en na de millenniumwisseling. Onlangs had ik een gesprekje met de tegenwoordige molenaar (ster) van de Sjloensmeule waarin zij vertelde dat hun paternoster ( van de pimpernoot) uit de molen gestolen was. Een voor ons, onbegrijpelijke actie , heel spijtig dat zulk soort dingen gebeuren. Ik heb haar toen over U verteld en beloofd contact met U op te nemen met de vraag of U in de gelegenheid bent een nieuwe paternoster voor de sloensmeule te maken.
Ben benieuwd naar Uw antwoord.
Vreuntelikke groet,
van een Heimansganger.
Josien van B.

Rini de Groot. zei op 31 oktober 2021 om 09:37 uur

En in Zeeuws Vlaanderen wordt de Pimpelnoot, ‘Neutje in het zakje,’ genoemd.

Reactie toevoegen

Je e-mailadres is privé en zal niet openbaar worden gemaakt.

Platte tekst

  • Geen HTML toegestaan.
  • Regels en alinea's worden automatisch gesplitst.
  • Web- en e-mailadressen worden automatisch naar links omgezet.