Zo omschrijven de Liefdezusters van de H. Carolus Borromeus, ook wel Zusters van Maastricht of kortweg Liefdezusters CB geheten, tegenwoordig zelf hun positie in de wereld. Maar ze zijn vooral als verpleegcongregatie begonnen en groot geworden.
De Zusters onder de Bogen ontlenen die naam aan de romaanse bogen die het Maastrichtse moederhuis van de congregatie verbinden met de Sint-Servaasbasiliek. De zusters hebben daar sinds 1845 hun klooster. De congregatie was al enkele jaren daarvoor, in 1837, gesticht door Maria Elisabeth Gruyters (1789-1864).
Zij was afkomstig uit het Belgische Leut, niet ver van Maastricht. In 1821 was ze vanuit haar geboorteplaats naar Maastricht vertrokken, waar ze vele jaren als huishoudster werkte voor de rijke familie Nijpels. ’s Zondags echter ging ze naar het ziekenhuis Calvariënberg om daar met de zieken de rozenkrans te bidden. Vanuit die activiteit groeide haar verlangen om een zustercongregatie op te richten. Dat deed ze samen met de pastoor-deken van de St.-Servaaskerk, Paulus Antonius van Baer (1788-1855).
Baer onderhield het contact met de bisschop, maar kreeg van Rome geen toestemming om de naam Liefdezusters van de H. Vincentius à Paulo te gebruiken, zoals de beide oprichters eigenlijk wilden. Als alternatieve patroon werd gekozen voor de H. Carolus Borromeus.
De nieuwe congregatie zou zich wijden aan zorg voor de zieken, de behoeftigen en onderwijs aan arme kinderen, onder andere in het ziekenhuis Calvariënberg. De groeiende reputatie van de Zusters Onder de Bogen als verpleegcongregatie leidde tussen 1890 en 1940 tot een opmerkelijke groei. In 1898 begonnen ze een verpleegopleiding aan het Onze Lieve Vrouwe Gasthuis in Amsterdam.
Op het hoogtepunt telde de congregatie meer dan 1.800 leden en alleen in Nederland al 56 huizen in bijna alle regio's. Het Maastrichtse moederhuis is tegenwoordig het enige overgebleven huis in Nederland, waar in 2007 nog rond de 130 van de (wereldwijd) 759 zusters woonden.
In Noord-Brabant waren er kloosters van de Zusters onder de Bogen in:
- Elshout (klooster Maria Stichting);
- Ginneken (Sint Laurensgesticht-ziekenhuis);
- Oss (klooster Maria-Theresia in het voormalige Hooghuis) en
- Valkenswaard (Klooster Sint Carolus).
Buiten Noord-Brabant zaten de zusters in Amsterdam, Diemen, Den Haag, Groesbeek, Gronsveld, Hilversum, Maastricht, Nijmegen, Zaandam en Zwolle.
De Liefdezusters van de Heilige Carolus Borromeus leven en werken nog steeds op verschillende continenten: Afrika, Azië, Europa en Noord-Amerika. Vanaf 1918 waren de zusters actief in het voormalige Nederlands Indië, aanvankelijk op Java en Sumatra, na 1930 ook op Borneo en Timor. In 1959 vertrokken de eerste zusters naar Afrika, waar ze samenwerkten met de congregatie van de Broeders van Joannes de Deo. Tegenwoordig zijn nog actief in België, Denemarken, Noorwegen, Tanzania, de Filippijnen en Indonesië.
Foto’s
Carolus Borromeus (1538-1584). Bron: Heiligennet. en Maria Elisabeth Gruyters (1789-1864). Bron: Heiligennet.
Valkenswaard, Zusters onder de Bogen, 1930. Fotograaf: Foto Hendrikx. Bron: HKK Weerderheem, fotonr. 18217. Valkenswaard, Zusters onder de Bogen in gebed, 1960. Bron: HKK Weerderheem, fotonr. 12298.
Zilveren erepenning voor Zusters onder de Bogen, 1997. Fotograaf: Erik van 't Hullenaar. Bron: Katholiek Documentatie Centrum, fotonr. 1A20828.
Bronnen
Jan Smits, Vademecum van religieuzen en hun kloosters in Noord-Brabant. Alphen a/d Maas, 2010.
Website Liefdezusters van de Heilige Carolus Borromeus.
Reactie toevoegen